İZMİR – İstanbul’da geçtiğimiz hafta düzmece içki kullanımı nedeniyle 92 kişi sıhhat kurumlarına başvurdu. Güngören, Beyoğlu, Bakırköy ve Başakşehir hastanelerinde metil alkol zehirlenmesi teşhisi konulan hastalardan 39’u ömrünü yitirdi. Ağır bakım ünitelerinde tedavisi devam eden birçok hasta da ömür çabası veriyor.
İstanbul Valiliği piyasaya büyük ölçüde düzmece alkol sürdüğü tespit edilen 15 kuşkulu şahsın gözaltına alındığını, bu şahıslardan 4’ünün ise çıkarıldıkları mahkeme tarafından “kasten adam öldürme” hatasından tutuklandığını açıkladı. 1 Ocak’tan bu yana yürütülen operasyonlarda 29 ton düzmece alkole el konulduğunu belirten valilik, düzmece ya da kaçak alkol sattığı tespit edilen 64 işletmenin iş yeri ruhsatının iptal edilerek kapatıldığını da duyurdu.
Peki düzmece içkiyi ayırt etmek için ne yapılmalı? Zehirlenme kuşkusunda nasıl bir yol izlenmeli?
EVDE YAPILAN TESTLER KESİN SONUÇ VERMİYOR
Etil alkol ve metil alkol ortasında renk ve koku bakımından bir farklılık yok. Hasebiyle bu iki alkolün çıplak gözle yahut kokuyla ayırt edilmesi mümkün değil. “Sahte içki nasıl anlaşılır?” konusunda halk ortasında yaygın olan birçok yol mevcut. Fakat kelam konusu prosedürlerin de kesin sonuç verdiğini söylemek mümkün değil. Birçoğu mesken ortamında yapılan bu sistemlerden biri, rakının içine yemek sodası eklenmesi. Süreç sonrasında şayet rakı bulanıklaşıyor ise o rakıdan şüphelenilmesi gerektiği argüman ediliyor. Yeniden yüksek alkollü içkilerin tutuşturulması ve karanlık ortamda alevin rengine bakılması da öbür bir prosedür. Halk ortasında alevin rengi mavi ise bu içkilerin tüketilmemesi gerektiği öneriliyor.
Piyasada etil ve metil alkol ortasındaki farkı anlamak için satılan test kitleri de mevcut. Lakin uzmanlara nazaran bu kitler de her tarafıyla ayrıntılı bilgi vermiyor. Etil alkol ve metil alkol ortasındaki farkı anlamanın en düzgün usulü laboratuvar ortamlarında yapılan tahliller. Laboratuvar ortamlarında geçersiz içki ile gerçek içkiyi birbirinden ayırt etmek çok kolay fakat içki içmek isteyen bir insanın satın aldığı içkiyi laboratuvara götürmesi bugüne kadar görülmeyen bir uygulama.
‘METİL ALKOL ENDÜSTRİYEL KULLANIMI OLAN BİR ÜRÜN’
Son yaşanan uydurma içki vefatlarını kıymetlendiren TMMOB Besin Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu üyesi Besin Mühendisi Uğur Toprak, “Tamamen isimli bir hadise ve kayıt dışı iktisadın bir eseri olan merdiven altı üretimin, halk sıhhatini nasıl tehdit ettiğinin en çarpıcı örneği ile karşı karşıyayız. İçilebilir nitelikte alkol olmasının çok ötesinde sanayi tipi alkollerden yahut hiç olmayacak bir halde insan sıhhati için son derece ziyanlı olan metil alkol çeşidi çok daha ucuz alkol kullanılarak yapılan bu kaçak üretimlerin insan hayatını nasıl sonlandırdığına maalesef ki bir sefer daha şahit olduk” dedi.
TMMOB Besin Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu üyesi Besin Mühendisi Uğur Toprak ‘ZEHİRLENDİĞİNDEN ŞÜPHELENENLER SIHHAT KURULUŞLARINA BAŞVURMALI’
Sahte içkide kullanılan metil alkolün, endüstriyel kullanımı olan bir eser olduğunu belirten Toprak, “Türk Besin Kodeksi’ne nazaran rakıda bulunmasına müsaade verilen metil alkol ölçüsü en fazla 150 gr/hektolitredir. Bu ölçüden daha yüksek oranlarda metil alkol içeren eserler insan sıhhati açısından riskli olarak kıymetlendirilir. Mevzuatta müsaade verilen dozların üzerinde tüketildiğinde zehirlenmelere neden olur. Zehirlenme belirtileri 12-24 saate kadar görülmeyebilir. Zehirlenme belirti verdiğinde durum çoğunlukla merkezi hudut sisteminde çökme, körlük, koma ve mevt üzere olumsuz tablolarla sonuçlanır. Zehirlendiğinden şüphelenen tüketicilerin vakit kaybetmeden bir sıhhat kuruluşuna başvurmalarında fayda var” diye konuştu.
‘YÜKSEK VERGİ UYGULAMASI SAHTECİLİĞİ KÖRÜKLÜYOR’
Gıdanın, insan sıhhati ile direkt ilgili ve ihmal edilemeyecek bir mevzu olduğunun altını çizen Toprak, alkol artırımlarının da sahteciliği körüklediğini söyledi. “Alkollü içkilerde çok yüksek oranlarda vergi uygulanması kayıt dışını ve sahteciliği körüklemekte, tüketicileri riske atmakta” diyen Toprak, şöyle devam etti:
“Bütçe açıklarını kapatmak için, alkollü içkilere yapılan yüksek artırımların ve vergilerin sahteciliği ve kaçakçılığı tetiklediği açık. Rakı dışındaki başka distile alkollü içkilerde de sahteciliğin olmadığını söylemek muhtemel değil. Bugün rakıda yaşanan sorun, yarın öteki distile içkilerde de görülebilir. Bu bağlamda, alkollü içkilerdeki yüksek vergi baskısının, sahtecilik cazibesini düşürecek oranlara çekilmesi, tüketicinin uygun fiyatlarla alkollü içkilere ulaşmasını sağlayıcı bir fiyat seviyesinin belirlenmesi gerekiyor. Vergi artırımı ile alkol tüketiminin azaltılması birçok ülkede denenmesine karşın sonuç alınamamıştır. Alkol bağımlılığına karşı vergi artırma yerine tüketici şuurunu geliştirmeye dönük eforlar artırılmalı”
‘DIŞ GÖRÜNÜŞÜNDEN GEÇERSİZ OLUP OLMADIĞINI ANLAMAK MÜMKÜN DEĞİL’
“Alkol ve besin zehirlenmesi üzere olaylarla insanlarımızı yitirmek çağdaş, demokratik bir hukuk devletine yakışmıyor” diyen Toprak, geçersiz alkolü ayırt etmenin çok sıkıntı olduğunu tabir etti. Tüketicilere ihtarda bulunan Toprak, “Tüketicilerimiz bilmelidirler ki, eserin dış görünüşünden düzmece olup olmadığını anlamak mümkün değil. Dökme içki tüketmemek yahut tükettikleri noktalarda özgün ambalajı görmeyi talep etmek yetersiz de olsa bir tedbir olarak görülmeli. Alışveriş sırasında kapak, etiket, barkod ve seri numarası denetimlerini yapmaları ve olabildiğince sağlam buldukları yerlerden içki satın almaları değerli. Akıllı telefonlarda kullanılabilen GİB BÜİS uygulaması ile eserlerin bandrolünde bulunan QR kodu okutup özgünlüğünün denetimini sağlayabilirler. Kuşkulu gördükleri durumları yetkililere bildirmekten kaçınmamalılar. Genel bir prensip olarak, piyasadaki muadillerinden çok daha ucuz olan besin hususlarında sahtecilik ve aldatma riski yüksektir” sözlerini kullandı.
