Uluslararası bir araştırma takımı, galaksimizin merkezindeki muhteşem kütleli kara delik Sagittarius A*’ın etrafında, yakın bir yörüngede dönen ikili bir yıldız sistemi keşfetti. Bu, bir harika kütleli kara deliğin yakınında birinci defa bir yıldız çifti bulunduğu manasına geliyor. Keşif, Avrupa Güney Gözlemevi’nin Çok Büyük Teleskobu’nun (ESO’s VLT) ERIS enstrümanıyla topladığı datalara dayanıyor ve yıldızların çok yerçekimi altında nasıl hayatta kaldığını anlamamıza yardımcı olmanın yanı sıra Sagittarius A* etrafında gezegenlerin tespit edilmesinin yolunu açabilecek potansiyel barındırıyor.
Almanya’daki Köln Üniversitesi’nden Florian Peißker, kara deliklerin sanıldığı kadar yıkıcı olmadığını belirtiyor. Cihanda çift yıldızlar sıkça gözlemlenir lakin ağır kütle çekimiyle yıldız sistemlerini kararsız hale getirebilecek bir muhteşem kütleli kara deliğin yanında, daha evvel hiç bu türlü bir sistem keşfedilmemişti.
Bu çarpıcı keşif, kimi ikili yıldızların bu üzere ekstrem şartlarda bile kısa müddetliğine gelişebileceğini gösteriyor. Yeni keşfedilen ikili yıldız D9, tam vaktinde gözlemlendi zira sistemin yalnızca 2,7 milyon yaşında olduğu iddia ediliyor. Yıldız çiftinin, yakınındaki kara deliğin güçlü çekim kuvveti nedeniyle yaklaşık 1 milyon yıl içinde tek bir yıldız üzere birleşeceği düşünülüyor. Bu kadar genç bir sistem için hayli kısa bir vakit aralığı olması, keşfi daha da değerli hale getiriyor.
Ortak muharrir ve ESO’da eski bir öğrenci olan Emma Borider, bu türlü bir ikili sistemi gözlemlemenin kozmik vakit ölçeğinde epey kısa bir fırsat sunduğunu ve bu keşfin bu açıdan büyük bir muvaffakiyet olduğunu söz ediyor. Muhteşem kütleli kara deliğin inanılmaz ortamının yeni yıldızların oluşumunu engellediğine dair hipotezler uzun yıllar boyunca bilim insanlarının temel kabulü olmuştu. Lakin Sagittarius A* yakınında keşfedilen birkaç genç yıldız bu görüşü sorgulamaya başlamıştı. Bu keşif, yalnızca tek yıldızların değil, birebir vakitte yıldız çiftlerinin de güçlü şartlar altında oluşma potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor. Çekya Masaryk Üniversitesi’nden Michal Zajaček, D9 sisteminin yıldızların etrafında gaz ve toz bulunduğuna dair açık işaretler taşıdığını, bu durumun muhteşem kütleli bir kara deliğin yakınında oluşmuş olması gereken çok genç bir yıldız sistemini doğruladığını açıklıyor.
Yeni keşfedilen bu ikili sistem, Sagittarius A* etrafında ağır yıldız ve öteki cisim kümelerinin bulunduğu, S Kümesi olarak isimlendirilen bir bölgede yer alıyor. Bu kümede ayrıyeten, yıldız üzere davranan lakin gaz ve toz bulutları olarak görünen gizemli G cisimleri bulunuyor. Bu gizemli cisimleri gözlemlerken grup, D9’un şaşırtan bir örüntü sergilediğini fark etti. VLT’nin ERIS enstrümanıyla elde edilen bilgiler, SINFONU enstrümanının arşiv bilgileriyle birleştirildiğinde yıldızın suratında yinelenen değişimler tespit edildi. Bu tahlil, D9’un aslında birbirinin yörüngesinde dönen bir çift yıldız olduğunu kanıtladı. Peißker, spektroskopik desenin yaklaşık 15 yılı kapsadığını ve S Kümesi’nde gözlemlenen birinci ikili yıldızın bu sistem olduğunu vurguluyor.
Bu sonuçlar, G cisimlerinin tabiatı hakkında yeni fikirler sunuyor. Gruba nazaran bu cisimler, şimdi birleşmemiş ikili yıldızlar ya da birleşmiş yıldızlardan geriye kalan gereçlerin bir kombinasyonu olabilir. Sagittarius A*’nın yörüngesindeki objelerin birçoklarının kesin tabiatı hâlâ bir sır olarak kalmaya devam etse de, yakın vakitte tamamlanacak olan teknolojik yenilikler bu durumu değiştirebilir. ESO’nun Şili’deki Son Derece Büyük Teleskobu (ELT) ve GRAVITY+ yükseltmeleri, galaksimizin merkezindeki daha detaylı müşahedeleri mümkün kılarak yeni genç yıldız sistemlerini ortaya çıkarabilir.
Bu keşif, gezegenlerin varlığı hakkında kestirim yapmayı mümkün kılıyor zira bunlar çoklukla genç yıldızların etrafında oluşur. Bu bağlamda, galaksimizin merkezinde gezegenlerin tespit edilmesinin artık yalnızca bir vakit sıkıntısı olduğu mantıklı bir çıkarım olarak bedellendiriliyor.
Çeviren: Fatma Zehra Kara
Kaynak: https://sivilbilim.com/galaksimizin-kalbinde-cift-yildiz-kesfi-sagittarius-a/
(ALINTI)
