Ali Bagdu’dan Dengbêjên Me belgeseli: Kendi hikayelerini ve sesini getiriyorlar
İSTANBUL – Kürt Direktör Ali Bagdu, geçen yıl başladığı Dengbêjên Me belgeselini tamamladı. Direktör Bagdu, Diyarbakır’da Beytullah Sayili, Ağrı’da Fazıl Varlıklı, Hakkari’de Abdulkerim Kaçar ve İsmet Demir, Varto’da Fahrettin Selahattin Güçtekin, Cizre’de Abdurrahman Oğuz ve Uludere’de Kerim Jirki ile görüştü. Belgeselin müzikleri için ise aranjör Fazilet Pancarcı istekli olarak destekledi.
‘ANLATIMINDAKİ DERİNLİK GELENEĞİN RUHUNU OLUŞTURUYOR’
Ali Bagdu, belgesel ile ilgili şunları söyledi: “Dengbêjên Me belgesel fikri, dengbêjlerin unutulmaya yüz tuttuğu gerçeğiyle yüzleştiğim bir anda doğdu. Dengbêjlerin sesini kayda geçirerek bu geleneği müdafaayı ve gelecek jenerasyonlara taşımayı kendim için bir sorumluluk bildim. Zira dengbêjlik, kelamlı edebiyatın bir modülü. En kıymetli ögeleri hafıza, his ve transfer. Dengbêjler, bir halkın tarihini, aşklarını, savaşlarını ve trajedilerini nesilden jenerasyona aktaran birer yaşayan arşiv. Bu nedenle onların anlatımındaki samimiyet ve derinlik, bu geleneğin ruhunu oluşturuyor.”
‘HER BİRİ KENDİ SESİNİ GETİRİYOR’
“Belgeselde yer alan dengbêjler, kendi öykülerini ve sesini getiriyor. Bir ortaya geldiklerinde, kişisel bir öyküden kolektif bir anlatıya geçiş oluyor” diyen Bagdu, kelamlarına şöyle devam etti:
“Her dengbêjin kendine mahsus bir şekli, kıssası ve anlatımı var. Lakin tıpkı vakitte ortak bir acıyı, aşkı yahut sevinci paylaşıyorlar. Bu da izleyiciye güçlü bir duygusal tecrübe sunuyor. Her birinin hayatı zorluklarla doluydu, lakin bu zorluklar onları daha da güçlü kılmış. Çocukluklarında köy sürgünlerinden, ailelerinden koparılmalardan ya da ekonomik yoksulluktan bahsederken bile seslerinde bir dirayet vardı. Tahminen de en çok, bu güçlü duruş ve geleneği yaşatma tutkusu etkiledi beni.”
TEKNOLOJİ KATKISI
Günümüz teknolojisi ile dengbêj kültürüne katkı sunduğunu belirten Bagdu, “Teknoloji, bu kültürü geniş kitlelere ulaştırmak için mükemmel bir araç. Örneğin, toplumsal medya ve dijital platformlar sayesinde dengbêjlerin sesi sonları aşabilir. Lakin bu teknolojiyi hakikat formda kullanmak değerli. Klâsik formlarını bozmadan, bu mirası geleceğe taşımak gerekiyor. Fakat bu geleneği sürdürecek genç jenerasyonların azalıyor. Dengbêjlik, ustadan çırağa aktarılması gereken bir sanat. Fakat çağdaş ömür, bu süreci kesintiye uğratıyor. Ayrıyeten ekonomik şartlar ve bu sanatın gereğince paha görmemesi de büyük bir mani. Bu belgesel hem bir kayıt hem de bir davet niteliği taşıyor. Dengbêjlerin sesini ve kıssalarını duyurarak, bu kültürün unutulmaması için bir adım attık. Umarım izleyiciler, bu mirası muhafaza ve yaşatma sorumluluğunu hisseder” dedi.
‘YETERİNCE KIYMET GÖRMÜYOR’
Belgeselin çekimi hakkında bilgi veren Bagdu, şunları söyledi: “Bu projeyi neredeyse tek başıma yapmak zorunda kaldım. Umduğum hiçbir kapıdan dayanak bulamadım. Bazen beşerler, bu türlü kültürel projelerin kıymetini tam olarak anlamıyorlar ya da görmezden gelmeyi tercih ediyorlar. Dengbêjlik üzere kadim bir gelenek, günümüz dünyasında gereğince bedel görmüyor. Tahminen de bu yüzden takviye bulmakta zorlandım. Fakat bunlar, dengbêjlik geleneğini yaşatmamızın önünde için bir pürüz olamaz. Şimdiye kadar 8 dengbêj ile görüştüm. Dengbêjleri seçerken kültürel zenginlikleri, farklı makamları icra yetenekleri ve klâsik dengbêjliğe katkılarını dikkate aldım. Belgesel, dengbêjlerin kendi kıssaları etrafında şekillenirken ortak bir kültürel temayı işliyor. Röportajlar ve performanslar sinematik bir formatta sunulacak. Post-prodüksiyonu Şubat sonunda bitirmeyi hedefliyorum. Her şey yolunda giderse, yayın tarihi yahut şenlikte izleyiciyle buluşacak. Bu süreçte küçük paylaşımlar yapmayı planlıyorum.”
