MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Meclis açılışındaki 1 Ekim’de TBMM’de yaptığı davet ile başlayan süreç Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) İmralı Heyeti’nin PKK lideri Abdullah Öcalan ile yaptığı görüşmeler ile devam edildi.
Abdullah Öcalan’ın bildirilerini Meclis’te bulunan siyasi partilerle tartışarak, teklif ve değerlendirmelerini alan İmralı Heyeti, sonrasında İmralı’da ikinci görüşmeyi gerçekleştirdi. Diploması trafiği devam eden heyet, en son olarak da Federe Kürdistan Bölgesi’ne giderek, temaslarda bulundu.
Eski Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı, Kürt siyasetçi Gülten Kışanak sürece ait Mezopotamya Ajansı’ndan Müjdat Can’a değerlendirmelerde bulundu.
Kışanak, söyleşisinde şunları söyledi:
Devlet Bahçeli’nin 1 Ekim’de başlayan ve sonrasında yaptığı davetle yaşanan gelişmeler sürüyor. Kürt probleminde tahlilin yine konuşulduğu bir süreçte AK Parti iktidarının kayyım, baskı ve gözaltı siyasetleri da sürüyor. Tabloya bakıldığında AKP ile MHP ortasında bu süreçte uyuşmazlık olduğu belirtiliyor. Siz bu süreci nasıl görüyorsunuz?
Öncelikle Tayyip Erdoğan ve Devlet Bahçeli ortasında bir görüş ayrılığı olduğuna pek ihtimal vermiyorum. Ortak planlamayı farklı lehçelerle yürütüyorlar diye düşünüyorum. Evet, kamuoyunda pratikte yaşadığımız problemler nedeniyle güya ortalarında bir görüş ayrılığı varmış üzere bir algı ortaya çıkıyor lakin bunun daha çok bir iş kısmından kaynaklı olduğunu düşünüyorum. Sayın Devlet Bahçeli biraz daha kamuoyunda birtakım yansıları de kolay tolere edebilecek, kimi bölümlerinde yansısını engelleyecek bir figür olarak muhtemel gelişmelerle ilgili daha ön açıcı bir yerde duruyor. Kelamını buradan kuruyor. Lakin tıpkı vakitte da iktidarın yaptığı makûs uygulamaları, baskıları, gözaltıları ve kayyım atamalarını da bir yerde geri dönüp onaylıyor. O manada ortalarında bir görüş ayrımı olduğunu düşünmüyorum. Zira sürecin karakteri de biraz bunu gerektiriyor. Yeni başlayan, ismi konulmayan fakat devam eden bir gelişme seyri olduğu içinde süreç dediğimiz durum şunu gösteriyor; bir taraftan birtakım sıkıntıları çözmek için bir diyalog kurulurken, bir taraftan baskı da azamî seviyede devam ediyor. Demek ki bu önümüzdeki sürecin temel karakteri bu türlü olacak. Biraz da taraflar kendi taleplerini kabul ettirmek için bilhassa iktidar cenahı, kendi taleplerini kabul ettirmek istedikleri bir seviyede sonuç elde edebilmek için baskı siyasetlerinden çok vazgeçecek üzere gözükmüyor. Devlet Bahçeli ile Erdoğan ortasındaki farklılığın, bu iki duruma denk düşen rollerden kaynaklı olduğunu düşünüyorum.
AK Parti’nin sürece karşı olduğunu düşünüyor musunuz?
Toplum büyük bir hasretle bir demokratikleşme bekliyor. Lakin devletin ve iktidarın, haklar, demokratikleşme temelinde bir şeyi konuşmak istemediğini düşünüyorum. Artık PKK’yi konuşmak istiyorlar, Kürt meselesini konuşmak istemiyorlar.
Toplum büyük bir hasretle bir demokratikleşme bekliyor. ‘Süreç’ derken herkes Kürt sıkıntısının çözüleceği bir gelişme bekliyor. Temel hak ve özgürlüklerin hudutlarının genişleyeceği, baskının sona ereceği, ayrımcılığın ortadan kalkacağı, Kürt halkının kimliğinin kabul edileceği… Elbette bu bizim beklentilerimiz ve isteklerimiz. Çabucak bunun gerçekleşmesini istiyoruz. Buna karşıt uygulamalarla karşılaşınca da görüş ayrılığı varmış üzere gözüküyor. Halbuki bu süreci yürüten heyette yer alan Sayın Sırrı Süreyya Önder, ‘Barış farklı, tahlil başka. Biz artık barış aşamasındayız’ diyor. Yani şu anda devletin, iktidarın; haklar temelinde, demokratikleşme temelinde bir şeyi konuşmak istemediğini düşünüyorum. Tam bilakis orada mümkün olduğu kadar baskıyı artırarak, toplumu en aza razı etmeye çalıştıklarını düşünüyorum. Asıl konuştukları sıkıntı; hem Rojava hem de PKK’deki silahların nasıl devre dışı çıkarılacağı mevzusudur. Siyasi lisanlarına baktığımızda bunu bir ön kaide olarak öne sürüyorlar. Demokratikleşme ile ilgili hatta vakit zaman yüksek perdeden ‘Kürt sorunu yoktur’ üzere laflar da söyleniyor. Yalnızca konuşmak istedikleri sorun; silahların nasıl devre dışı bırakılacağı konusu… Ancak kamuoyu olarak silahların devre dışı bırakılmasıyla birlikte; ‘Daha güzel bir yaşama nasıl kavuşabiliriz?, Daha demokratik, özgürlükçü bir hayat nasıl kurabiliriz. Yani Kürt sorunu gerçekte nedir?’ konuşmak istiyoruz. Kimilerinin yıllardır söylediği üzere bir ‘PKK var’ bir de ‘Kürt sorunu var.’ Artık PKK’yi konuşmak istiyorlar, Kürt sıkıntısını konuşmak istemiyorlar.
Kürtler neyi konuşmak istiyor?
Kürt halkı ve demokratik kamuoyu olarak Kürt sıkıntısını konuşmak istiyoruz. Kürt problemini konuşmalıyız. Onun için iktidarın genel siyasetinin toplumun beklentileriyle birebir örtüşmediğini düşünüyorum. Aslında bu da beklenemez. Daha baştan şöyle bir şey hayalcidir; çabucak yarın sabah kalkacağız, bir hafta, bir ay içerisinde anayasa da değişecek, devletin pratikteki uygulamaları da değişecek, Kürt kimliği tanınacak, anadil üzerindeki bütün mahzurlar kaldırılacak, Kürtlerin idareye katılmasıyla ilgili problemlerde ortadan kalkacak. Yarın sabah güllük gülistanlık ülkeye uyanacağız. Bu gerçekçi değil. Bunu istiyoruz lakin bu türlü oturup bir mutabakatla halledilecek bir şey değil. Buraya giden yolu açmak değerlidir. Buraya giden yolu adım adım döşemek değerli. Evet, toplum bunu arzuluyor, olması gereken de bu fakat bu çözülmediği sürece aslında fiili olarak silah sorunu da çözülmüş olmuyor. Bunu tekraren Türkiye denedi, tekraren silahları devreden çıkaracak yol ve usuller izlendi. 3-4 yıl silahların hiç kullanılmadığı, devre dışında kaldığı süreçler oldu lakin demokratikleşme yolunda adımlar atılmayınca tekrar çatışma tabanına geri döndük. Dünyadaki örnekler de bu türlü. Bu nedenle daha çok tahlili konuşmalıyız.
Son 5 ayda kıymetli gelişmeler yaşandı. Siz de neredeyse ömrünüz boyunca bu sorunla hemhal olan bir isimsiniz. Bu süreçte PKK lideri Abdullah Öcalan ile iki başka görüşme oldu, bildirileri, değerlendirmeleri ve teklifleri oldu. Dünden bugüne Abdullah Öcalan’ın demokratik tahlil konumunu ele alacak olursak, nasıl bir noktada duruyor?
Politik bir aktör olan Sayın Öcalan’dan başka kamuoyuna bu kadar açık olan diğer bir aktör görmüyorum. Ne düşünüyorsa bunları yazıya döken, kitap olarak yazan, rapor olarak yayımlayan, konuşma ve röportajlarında söyleyen bir insan. Ne denir, tabir yerinde ise hiç karnından konuşan bir insan değil. Ne varsa, ne düşünüyorsa, nasıl bir gelecek arzuluyorsa, nasıl bir tahlil istiyorsa bunu her vakit kamuoyuyla çok açık, net konuşan, paylaşmaya çaba eden, ağır tecrit şartlarında dahi imkan buldukça görüşlerini paylaşan bir başkan. O nedenle toplamına baktığımızda Türkiye kamuoyu da çok yakından biliyor. Bugünlerde tekrar yapılan röportajları yansımaya başladı. 1993’ten bu yana sıkıntının silah olmadığını, silahların çarçabuk devre dışı bırakılabileceğini, asıl problemin bu coğrafyada yaşayan halkların ve bu halklardan biri olan Kürtlerin de haklarının temin edilmesi, eşit yurttaşlar olarak yaşayabilecekleri, birbirlerinin haklarına, hukuklarına hürmet gösterdikleri bir toplumsal nizam arzuluyor. Bunu söylüyor, bunun için daima siyaset üretmeye çalışıyor.
Kesintisiz biçimde demokratik perspektifi var. Bunu, Türkiye kamuoyu da, devleti de yönetenleri de görüyor. Onun için her seferinde devleti yönetenler Sayın Öcalan’ın kapısını çalıyorlar. Zira bu türlü bir perspektifi var. Geçenlerde periyodun Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan, bir televizyon kanalında sunucu art geriye olumsuz sorular sorunca ‘1999’da Öcalan yakalandı. Ondan sonra yaptığı açıklamalar var, ‘yeni bir sürece geçmemiz’ lazım diyordu. Demokratik konfederalizmden bahsediyordu. Adamın en tükendiği andaki önerdiği şey. Beşerler buna inanmaya başladı’ dedi. Onun için daima tahlil odaklıdır. Demokratik tahlil perspektifine sahiptir. Sayın Öcalan sadece Kürtlerin değil tüm halkların kimliklerini, kültürlerini, inançlarını özgürce yaşayabilecekleri eşitlikçi toplum tahayyülünü daima kamuoyuyla paylaşmıştır. Kürt probleminin tahlilini de bu perspektif üzerinden tartışıyor. Artık de yeniden kamuoyuna yansıyan iki görüşmede ki görüşlerinden görüyoruz ki ‘Ben bu işi çözerim’ diyor. ‘Çözülmesi gerekiyor’ diyor ve ‘Demokratik dönüşüm ile çözebiliriz’ diyor. Bu bahiste yapılmayacak bir şeyden bahsetmiyor aslında. Türkiye’de aslında kime sorsan herkes der ki; ‘Demokrasi olsun, barış olsun, haklar kullanılsın.’ Lakin zihniyeti bu türlü değildir zira pratiği farklıdır. Geri döner öteki şeyler yapar. Ortalama herkesin kabul edebileceği bir perspektiften tahlil üretmeye çalışıyor. O nedenle bu yeni süreçte de çok ön açıcı fikirlerle toplumun tüm farklı kısımlarını tahlil konusunda harekete geçiren, motive eden, yürek veren, sorumluluklarını hatırlatan bir profille karşı karşıyayız. Son 3 görüşmeden ortaya çıkan bu. Herkese diyor ki; ‘Daha güzel yaşamak sizin de hakkınız. Bunu elde etmek için buyurun daima birlikte çalışın, konuşun, güzel bir tahlil üretin’ diyor. Hani, ‘Siz orada kalın ben sizi kurtaracağım’ diyen bir önder profili yok. Toplumu, halkı, tüm toplumsal kesitleri tahlilin bir tarafı, paydaşı yapmak isteyen bir yaklaşım var ortada.
‘HER ŞEY KONUŞULUYOR LAKİN DEMOKRATİKLEŞMEYE GELDİĞİNDE BİR TIKANIKLIK ÇIKIYOR’
Bilindiği üzere 2013-2015 yılları ortasında tarihi bir dönüm noktası yaşandı. Dolmabahçe Mutabakatı birebir yerde duruyor. Dün bu fırsat kaçırıldı, devlet aklının durduğu nokta itibariyle toplumda temkinli bir hal var. Bu fırsat kaçılırsa ne olur?
Şöyle bir tespit yapabilirim. Devlet denilen yapı, aygıt ve iktidar, aslında bir kesim tahlilden korkuyor üzere. Lakin öbür yandan gelip artık kapıya dayanmış ve çözülmezse öbür kriz alanları yaratabilme potansiyeli de taşıyan bir sorunun çözülmesi gerektiğini düşünüyor. Lakin demokratik tahlili konuşmaktan ürken bir hal var. 2013-2015 sürecine ait çok çeşitli tahliller yapılabilir. Zira üzerine ciddiyetle durulması, birçok boyutuyla ele alınması gereken bir süreçti. Lakin kıymetli ayaklarından birisi de şuydu; her şey konuşuluyor fakat demokratikleşmeye geldiğinde orada bir tıkanıklık çıkıyor. Demokratikleşmeyi konuşmaktan korkan, bundan imtina eden ya da bunu bir ödünmüş üzere gören bir yaklaşım var.
‘BU BİR PAZARLIK, TAVİZ, BİR AL-VER PROBLEMİ DEĞİL’
Bunu biraz daha açar mısınız?
Türkiye’de yaşayan herkes bilmeli ki demokratikleşme bir taviz değildir. Yani 21’inci yüzyılda insanların elde ettiği toplam kıymetlerdir ve biz bu kıymetlerden yararlanmak istiyoruz. Şu anda o kadar ilkel bir durumdan bahsediyoruz ki; vatandaşlık haklarını konuşuyoruz, seçme seçilme hakkını, basın hürriyeti, söz ve niyet özgürlüğünü, şov ve toplantı yürüyüşlerini, anadil hakkını konuşuyoruz. Bütün bunlar aslında demokratik değişim seyrini izleyen toplumlar açısından geride bırakılmış hususlar. Biz bunu yakalamaya çalışıyoruz. Halbuki dünya yeni haklar üzerinden yeni şeyler konuşuyor. Türkiye nitekim artık bu geri kalma halini aşmalı. Bu bir pazarlık, taviz, bir al-ver sorunu değil. Bundan ürkmemesi gerekiyor. Artık PKK olmazsa biz anadil problemini konuşamayacak mıyız? Ya da silahlar olmazsa basın özgürlüğünü, seçme seçilme hakkını, kayyım atamalarını konuşmayacak mıyız? Bunlar olması gerekenler, pazarlık konusu değildir. Bunlar minimum demokratik kriterlerdir ve demokratik dünyanın, toplumların büyük ölçüde çözdüğü bahislerdir. Türkiye’nin hala bunlarla uğraşması çok büyük bir sorundur. Bu bakış açısının sorunlu olduğunu düşünüyorum. Demokratik haklar konusunda konuşmaktan korkmak, ürkmek, imtina etmek, sorun oraya gelince masayı terk etme üzere durumları devlet aklının aşması lazım. Tahminen yüzyıl evvel bu bir taviz olarak görülebilirdi lakin bugün artık bu bir taviz değil, gündelik hayatın sağlıklı bir biçimde yürüyebilmesi için taban olması gerekenlerdir. Bu birinci problem… Kürt sorunu iktidar hesaplarına, üç beş tane oya heba edilebilecek bir sorun değil. Vebali, vicdanı çok ağır. ‘Siyasi rekabeti lütfen Kürt probleminin dışına çıkartın’ diye bir tavır almamız gerekiyor.
‘KENDİ ORTALARINDA BİR REKABET HALİ VAR’
İkinci sorun alanı da şu: Devlet dediğimiz şey yekpare değil. Türkiye’de, ta İttihat Terakki’den bu yana, Cumhuriyetin kuruluş sürecinde yer alan farklı ana damarlar var. Osmanlıcılar, İslamcılar, ulusalcılar, Turancılar üzere 4’lü küme halinde İttihat Terakki ortasındaki tartışmalar yürüyor. Onlar ana akım olarak bence hala izlerini devlet yapılanması içinde sürdürüyorlar. Orası bir koalisyon, koalisyonun da birbirleri ile rekabet hali var. Maalesef o rekabet hali Kürt meselesinin tahlilinde bize olumsuz yansıyor. Birinin yapmak istediğini bir oburu bozmak istiyor. Mesela şu anda en çok konuşulan şey; ‘Kürt sorunu çözülürse bundan AKP’mi yararlanır?’ Bu sorulacak soru değil aslında. Kendi ortalarındaki rekabet bu soruyu sordurtuyor. Ya da işte DEM Parti ile CHP ‘Kent Uzlaşısı’nda bir ortaya geldi. Birtakım vilayet ve ilçelerde mahallî seçimde ittifak yaptı ve bunu sorun olarak görüyorlar, mahkemede yargılıyorlar. Orada Kürtleri idareye getirmek için ittifak yaptıklarını söylüyorlar. ‘CHP mi Kürt meselesini çözecek? O mu nemalanacak, o mu iktidara gelecek’ diye maalesef devlet içindeki kliklerin siyasi rekabeti Kürt sıkıntısının tahlili açısından büyük bir sorun alanı yaratıyor. Artık Kürt sıkıntısını araçsallaştırmamak lazım. Kürt sorunu iktidar hesaplarına, üç beş tane oya heba edilebilecek bir sorun değil. Vebali, vicdanı çok ağır… Bu ülkede insan maliyeti de, ekonomik maliyeti de son derece ağır bir süreç yaşadık. Artık bu çatışmalı süreci sonlandırmak ve Kürt problemini demokratikleşme ekseninde çözmek istiyoruz. Siyasi rekabet ondan sonra tekrar devam eder. Bu siyasetin gereğidir. ‘Siyasi rekabeti lütfen Kürt meselesinin dışına çıkartın’ diye bir tavır almamız gerekiyor.
‘KÜRT SORUNU YALNIZCA KÜRTLERİN SORUNU OLARAK KALDIĞI SÜRECE ÇÖZÜLEMİYOR’
Kürt meselesinin tahlilinin Abdullah Öcalan’ın tariflediği siyasi ve tüzel yere taşınması için neler yapılmalı?
Herkes ‘Kürt sorunu benimde problemimdir derse’, bulunduğu yerden sorunun ne olduğunu, ne olmadığını, nasıl çözüleceğini kendine sıkıntı edinirse, siyasal aktörler de, STÖ’ler de sorumluluk alırsa o vakit sorunu çözebiliriz. Kürt sorunu yalnızca Kürtlerin sorunu olarak kaldığı sürece çözülemiyor. Ya da Kürt sorunu yalnızca politikleşmiş ve örgütlü bir Kürt yapısının sorunu olarak kaldığında da çözülemiyor. Zira biliyoruz ki; Kürt sorunu Türkiye’deki bütün demokratik hak ve özgürlükleri geriye çeken ve herkesin gündelik hayatını direkt ya da dolaylı etkileyen büyük bir sorun. Tahminen Kürtler açısından daha yaygın acılar, travmalar, tutuklamalar, vefatlar olarak bakılabilir. Türkiye’nin batısında biz uzun vakittir toplantılar yapıyoruz, anlamaya çalışıyoruz. Misal oradakiler diyor ki; ‘Savaş bize çok uzak’ meğer savaş onların gündelik hayatının içerisinde bunun farkında değiller. Bugün İstanbul’da kayyım atanabiliyorsa; bu Kürt sorunun İstanbul’a taşınmış halidir. Artık Türkiye’de hiçbir yer Kürt probleminden uzak bir yerde değil. ‘Kent Uzlaşısı’ bir sorun yapılırsa Türkiye’nin bütün batısı Kürt sorunu alanına dönecek. Zira birçok vilayette artık Kürt nüfusu, Kürt vilayetlerinden neredeyse daha fazla… Kendi kimliğiyle siyaset yapmak dileğinde olan Kürt halkı batıda ya AKP ile ya CHP ile ya öbürüyle ittifak ederek, idareye katılmak isteyecek. Bunun idareye katılması bir sorun olarak görülüyorsa demek ki; Kürt sorunu artık herkesin sıkıntısıdır. Türkiye tarihinin en ağır ekonomik krizi yaşanıyor. Bunun en değerli nedeni Kürt meselesinde dayatılan çözümsüzlük siyasetidir. Burada çözümsüzlük dayatıldığı için Suriye’nin içine bu kadar müdahil olundu. ‘Kürtler bir otonom bölge kazanırsa bizi de böler’ diyen bir yaklaşımla, bütün gücünü Suriye’nin içişlerine karışmak için harcadı. Herkes yalnızca mülteciler olarak konuşuyor fakat bu daha işin çok az kısmı. 15 yıldır Suriye’de yürüyen bütün bu kaosun lojistiğinden, eğitiminden, donatımından orada siyasi tesir yaratmaya, diplomasinin gücünü oraya kullanmaya kadar Türkiye bütün diplomatik, ekonomik, askeri ve istihbarat gücünü orada bir Kürt oluşumunu engellemek için kullandı. Bu çok büyük bir maliyettir.
‘ÇÖZÜM DE YALNIZCA KÜRTLERİN KEDERİ DEĞİL, HEPİMİZİN DERDİ’
Onun için Kürt sorunu dediğimiz sorun o denli yalnızca Kürt vilayetlerinde yaşayan politikleşmiş bir küme Kürt’ün sorunu değil, bütün bir Türkiye’nin gündelik hayatını etkileyen ve daha âlâ yaşamasının mahzur haline gelen, demokratikleşme konusunda sıkıntılarımızı çözmemizde kaygı alanı olarak örgütlenen bir hal var. Yıllarca ‘Seçim barajı kaldırılmamalı’ deniliyordu ne oldu? Kürtler barajı aşınca bu kez yüzde 7’ye düşürdüler. Birçok bahiste, niyet özgürlüğü konusunda bu kadar baskı yapılmasının bir nedeni de Kürtler de bundan yararlanır anlayışı. Şov yürüyüş hakkının bu kadar kısıtlanması Kürt sorunu nedeniyle evvel Kürtlere uygulandı artık Türkiye’nin tamamına uygulanıyor. Yıllardır bu ülkenin emekçileri grev hakkını kullanamıyor. Burada bizim şunu anlatmamız lazım. Bir; Kürt problemi yalnızca Kürtlerin sorunu değil, hepimizin problemidir. İki; tahlil de yalnızca Kürtlerin kaygısı değil, hepimizin derdidir. Daima birlikte bulunduğumuz yerde bayan çalışmalarında, sendikalarda, hak örgütlerinde, basında, hayatın her alanında Kürt probleminin tahliline dair siyaset üretmek, sürece dahil olmak, kendimizi tahlilin bir tarafı haline getirmemiz lazım.
‘KÜRTLERİN ARTIK MODÜLLÜ BİR DURUŞ SERGİLEYECEĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUM’
Kürtler bu sürece nasıl bakıyor?
Kürtler tarihten büyük dersler çıkarmış bir topluluk. Ben çocukken ‘Kürtler birlik olamadı’ diye konuşulurdu. Gündelik hayatta herkes bunu duymuştur. Kürtlerin artık kesimli bir duruş sergileyeceğini düşünmüyorum. Sayın Öcalan’ın yapacağı çağrıya dair PKK’den, gerisinde duracaklarına dair net açıklamalar var. Çok farklı kesitlerde de bu refleks var. Bir arada hareket edildiğinde bir eksik, kusur olsa o vakit düzeltilmesi daha kolay olur. Bunu Kürtler biliyorlar. Tahlili ilerletmek ve demokrasinin önünü açmak için Kürtlerin birlikte hareket edeceklerini düşünüyorum. Kürt probleminde barışçıl, demokratik tahlil tüm Ortadoğu’da tahlilin ve barışın anahtarıdır. 21’inci yüzyılda global güçlerin halkları çatıştırma hevesleri varsa; bunu boşa çıkarmak için en kıymetli husus Kürt-Türk tarihî ittifakını kurmaktır.
‘KÜRT SIKINTISINDA BARIŞÇIL, DEMOKRATİK TAHLİL TÜM ORTADOĞU’DA TAHLİLİN VE BARIŞIN ANAHTARIDIR’
Ortadoğu’da da savaş hali derinleşiyor. Tehlikeler var, Bahçeli de bu davetleri yaparken bu tehlikelere dikkat çekmiş ve Türk-Kürt kardeşliğinin kıymetine vurgu yapmıştı. Abdullah Öcalan da, 7 unsurluk tahlil perspektifinde buna vurgu yaptı. Ortadoğu’nun içine girdiği çıkmazda, Kürt-Türk ittifakı nasıl bir değer taşıyor?
Somut bir durum var. Bu somut durum Suriye’dir. Şam’da bir idare kuruluyor ve bütün dünya bu rejimin kapsayıcı olup olmayacağını konuşuyor. Suriye’de herkes ‘Huzurun olabilmesi için kapsayıcı bir idare anlayışı olmalı’ diyor. Herkes kapsayıcı olması noktasında hem fikirdir. Kuzey ve Doğu Suriye’de Kürtlerin ve QSD’nin tasfiyesi üzerine bir dayatma olması durumda istikrarın gelmeyeceğini herkes biliyor. Suriye’de 2011’de çatışmalar başladı ve halkı dünyanın dört bir yanına dağılmış bir devletten bahsediyoruz. Görece istikrarlı, eğitim, sıhhat, asayişin olduğu bir yapılanma kurulmuş. Bunu yeni kurulan yapı ile buluşturmak, ondan yararlanmak yerine tasfiye dayatılırsa çatışmaların büyümesi ihtimali çok yüksek. Suriye’deki Kürtler, ortak bir gelecek, her vakit birlikte bir ömrü işaret ediyor. Türkiye’nin bunu görmesi lazım. Türkiye’nin çatışmalardan kaçınmak için iki tarafı da dinlemesi gerek. İsrail bölgede yayılıyor. Gazze’nin boşaltılmasından bahsediliyor. Savaşın İran’a sıçraması konuşuluyor. Potansiyel bir çatışma riski var. Ortadoğu hem global hem de lokal aktörlerin eliyle her an savaşların olabileceği bir coğrafya. Herkes burayı karıştırmak istiyor. Dört ülkenin hudutları içinde yaşayan Kürtlerle barışmayı temel alan politik bir perspektif, bölgedeki barışın harcı manasına gelecektir. Kürt meselesinde barışçıl, demokratik tahlil tüm Ortadoğu’da tahlilin ve barışın anahtarıdır. Bu anahtarın yanlışsız kullanılması gerek. Kürtlerin büyük bir nüfusu Türkiye’de yaşıyor. Türkiye’deki Kürtlerin Irak ve Suriye’deki Kürtlerle akrabalık ve önemli bağlantıları var. 21’inci yüzyılda global güçlerin halkları birbiri ile çatıştırma hevesleri varsa bunu boşa çıkarmak için en değerli husus Kürt-Türk tarihî ittifakını kurmaktır.
‘CHP’NİN TAHLİL İÇİN SİYASET ÜRETMESİ GEREKİYOR’
Tüm bunlarla birlikte CHP özelinde muhalefete dönük baskılar arttı. İmralı Heyeti’nin ziyaretlerinde olumlu açıklamalar geldi lakin sonrasında gündemine almayan bir durum kelam konusu. Tam da bu süreçte muhalefete nasıl bir vazife ve sorumluluk düşüyor?
Geçen ‘çözüm süreci’nde muhalefet partileri topyekun sürece karşı çıktılar. Bugün MHP’nin iktidar ortağı olması ve bu sürecin içinde olması değerli olan bir pürüzün aşılmasına fırsat sunuyor. Ana muhalefet partisi CHP, kendini Türkiye’nin kurucu partisi olarak tanıtıyor ve büyük bir bölüme hitap ediyor. CHP’nin de bu süreçte yapan bir rol alması, tahlil için siyaset üretmesi gerekiyor. Bir siyasi rekabet var fakat Kürt sorunu üzere vebali büyük bir problemde bu rekabet bir yana bırakılmalı. Şöyle düşünülmeli; daha fazla çözümsüzlük üzerine rekabet etmek yerine tahlil üzerine rekabete girilmeli. Muhalefet partileri her vakit iktidara karşı ‘Onlar samimi değil, daha öncede bunu yaptılar, yeniden birebirini yapacaklar’ diyorlar. Velev ki; bunlar gerçek o vakit muhalefet partilerinin çıkıp, ‘Bunun için eksik görüyoruz. Kürt sorunun tahlilinin toplumsal olarak benimsenip, desteklenmesi için bende buradayım’ demesi gerek. Muhalefet partilerinin bu sürece yapan bir halde dahil olması son derece değerli.
CHP’den birtakım değerli açıklamalar geldi. Yalnızca açıklamalar kâfi mi? CHP nasıl bir konum almalı?
Kürt sorunu üzere büyük, devasa, katmanlı, tarihî ve duygusal yükü ağır olan bir sorun de fakat kapsayıcı bir yaklaşımla tahlil üretebiliriz. Bu nedenle siyasi partilerin bilgilendirilmesi, sürece dair onlardan da görüş istenmesi kıymetliydi. Bunun sürdürülmesi gerek. Aktüel kasvetler bunun önüne geçmemeli. Son derece güç günler yaşadık ve yaşamaya devam ediyoruz. Baskı var, otoriter bir idare var, her gün birileri gözaltına alınıp, tutuklanıyor. Kayyımlar atanıyor. CHP için büyük bir sorun ve çaba alanına dönüştü. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı’na siyasi yasak mı gelecek? CHP, bunun önüne nasıl geçebiliriz diye siyaset yapmaya çalışıyor. Bir siyasi parti olarak CHP’nin öncelemesi gereken kendi gündemleri lakin bunu yaparken; Kürt meselesinde müspet, faal bir aktör olmaktan imtina etmek, bunu gündeminden çıkarmak durumuna düşmemeli. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, başlangıçta kıymetli birkaç kelam söyledi. Bu kelamların altı doldurulmalı. Özgür Özel, ‘Kürtler, sıkıntım vardır dediği sürece benim içinde Kürt sorunu vardır’ demişti. Bu çok kıymetlidir. Bu ‘Kürtleri dinleyeceğim, ne sıkıntılarını olduğunu onlar bana anlatacak’ demektir. Özgür Özel, ‘Eşitlik temelinde sorunu çözeceğiz’ demişti. Eşit yurttaşlık tartışmalarını başlatabilir, bu son derece kıymetli. Bunun altını dolduran çalışmalar yapılmalı. CHP, ‘Türkiye’de ayrımcılık ve eşitlik sorunu’ üzere eşitsizlikler üzerine çalıştaylar yapabilir. Bütün muhalefet partilerinin bu hususta siyaset üretirken, geri dönüp kendi toplumsal tabanlarını dönüştürmeleri gerek. Toplumsal tabanlar şuana kadar kutuplaşma üzerine şekillendi. Kürt sorunu silah problemine indirgendi. Türkiye’de ortalama sorsan ‘Kürt sorunu nedir’ diye ‘Silahlardır’ denir. Halbuki biz biliyoruz ki; Kürt sorunu o değil, ondan ibaret değil. Kürt sorunu bu ülkenin yurttaşlarının yurttaşlık haklarını dahi kullanamamaları meselesidir. Bunları konuşmalıyız. O nedenle muhalefetin çok büyük bir sorumluluk altında olduğunu tabir etmek istiyorum.
Çatışma ve savaşlarda en çok bayanlar bedel ödüyor. Kürt probleminin tahlilsiz bırakılması konusunda bayanlar hem büyük bir bedel ödedi hem de Kürt sorunun tahlili için yıllardır çaba ediyor. Kürt sorunun tahlili bayanlar açısından ne manaya geliyor? Bayanlar bu sürecin neresinde?
22-23 Şubat’ta İstanbul’da ‘Kadın Barış Çalıştay’ı toplanacak ve bayanlar iki gün boyunca bu süreci tartışacaklar. Bu süreçte bayanlar olmadan kalıcı bir barışı yanlışsız temellerde inşa etmenin mümkün olmadığı şuuruyla bir bayan inisiyatifi açığa çıkacak diye düşünüyorum.
Kadınlar aslında bu mevzuyu çok daha erken konuşmaya başladı. Erkekler tahminen Devlet Bahçeli’nin 1 Ekim’de ki el sıkışma jesti ve sonrasındaki açıklamaları vesilesiyle açılan yoldan ilerleyerek, konuşmaya başladılar ancak bayanlar daha uzun vakittir bu mevzuyu konuşuyorlar. Aslında Türkiye’de bayanların ‘ortak barış mücadelesi’ konusunda epey de bir birikimi ve tecrübesi var. Uzunca bir vakittir bayanlar bunları konuşuyor. Geçmiş tecrübelerini tekrar hatırlamak, günümüzün şartlarına ait neler yapabiliriz sorununu uzun uzun tartışıyorlar. İzmir, Mersin, İstanbul’da, Ankara’da, Amed’de bayan buluşmaları yapıldı. Hatta bir küme feminist bayan Colemêrg’e kadar gitmiş ve birlikte ne yapabiliriz diye tartışmalar yürütmüştü. Tüm bunlarda şöyle bir bayan iradesi ortaya çıktı. Biz bunu bu türlü farklı farklı toplantılarda konuştuk, fikir üretmeye çalıştık lakin daima bir arada bir ortaya gelelim, bu mevzuyu tartışıp buradan bayanların barış konusunda siyaset üretecekleri ve bunu barışın inşa sürecinde adım adım uygulayabilecekleri, barış talebini toplumsallaştırabilecekleri bir çalışmayı ‘nasıl örgütleriz’ diye birlikte tartışma kararı aldılar. 22-23 Şubat günlerinde İstanbul’da ‘Kadın Barış Çalıştay’ı toplanıyor. Bayanlar 2 gün boyunca bu süreci tartışacaklar ve bu süreçte bayanlar olmadan kalıcı bir barışı gerçek temellerde inşa etmenin mümkün olmadığı şuuruyla bir bayan inisiyatifi açığa çıkacak diye düşünüyorum.
Geçen 10 yıllık müddet içerisinde toplumun çok farklı kesitleri ağır baskılar altında kaldı. Bayanlarda bu baskı dalgasından oldukça nasiplerini aldılar. Bayan siyasetçiler tutuklandı, bayan kurumları kapatıldı, bayan kurumlarına yönelik soruşturmalar açıldı, bayan hareket ve aktiflikleri yasaklandı, İstanbul Sözleşmesi’nden imza geri çekildi. Bayanların kimi kazanılmış haklarına yönelik atılımlar yapıldı. Bayana yönelik şiddet arttı, bayan cinayetleri daha yırtıcı ve travmatik biçimde artmaya başladı. Bayanların toplumsal hayata katılmaya yönelik mahzurlar çoğaltılmaya çalışılıyor. Bayanı yalnızca aile içine sıkıştırmaya çalışan iktidar yaklaşımı var. Yeniden bayanın ekonomik hayata katılması daha da zorlaşıyor. İnanılmaz sorun alanlarımız var. Bunları tek tek konuştuğumuzda; ‘Biz biliyoruz aslında bayana yönelik şiddetin, ayrımcılığın, bayan yoksulluğunun bu kadar derinleşmesini bir halde direkt yada dolaylı olarak etkileyen bir Kürt sorunu var. Bir savaş siyasetleri sorunu var. Biz onun için savaşa karşı barışı, mevte karşı hayatı, baskı ve otoriteye karşı da özgürlükleri ve demokratikleşmeyi savunuyoruz’ dediler. Bunun için bayanlar açısından politik perspektif olarak Kürt probleminin tahlili, demokratik dönüşüm ve barış sorunu ilkesel bir çaba konusu halinde ve ben bayanların güçlü bir çıkış yapacağına inanıyorum.
(MEZOPOTAMYA AJANSI)
