Almanya’nın muhtemel başbakanı Friedrich Merz kimdir? Türkiye ile ilişkilere nasıl bakıyor?
Almanya’da seçim son anketleri Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ile sadece Bavyera eyaletinde faaliyet gösteren Hristiyan Toplumsal Birlik’in (CSU) oluşturduğu Birlik (CDU/CSU) partilerinin sandıktan zaferle çıkacağını gösteriyordu. CDU/CSU’nun başbakanı adayı Friedrich Merz’in de Olaf Scholz’tan başbakanlık koltuğunu devralacağına kesin gözüyle bakılıyordu.
Hristiyan Birlik partileri beklendiği üzere seçimlerden birinci olarak çıktı, lakin hedeflediği yüzde 30’luk çoğunluğa ulaşamadı. İttifakın oy oranı yüzde 28,5’de kaldı. Bu sonuç muhafazakarların 1949’dan bu yana alınan en makûs ikinci sonuç. Birlik partileri Eylül 2021’de yüzde 24 oy almıştı.
Bu sonuç tekrar de Merz’in siyasi mesleği açısından için bir zafer. Hükümeti kurma vazifesini üstlenecek olan Merz, bir koalisyon hükümeti kurmayı başarırsa başbakanlık koltuğuna oturacak. Hristiyan Birlik partilerinin başbakan adayı Merz’i bu şiddetli bir süreç bekliyor. Zira Merz’in demokratik partilerle bir hükümet kurup kuramayacağı yalnızca Almanya açısından değil, çok sağın yükseldiği Avrupa açısından da değer taşıyor. Ayrıyeten seçimlerden ikinci güç olarak çıkan çok sağcı Almanya için Alternatif’in (AfD) ABD’deki Trump idaresi tarafından da desteklenmesi, Alman siyasetindeki gelişmeleri global istikrarlar açısından da kritik bir hale getiriyor.
Peki Almanya’nın en kuvvetli periyotlarından birinde başbakanlık vazifesine talip olan Friedrich Merz kim?
MERZ’İN İKİ BÖLÜNEN SİYASİ YAŞAMI
DW Türkçe’deki habere nazaran kelamını sakınmayan güzel bir konuşmacı olarak nam salan Merz, memleketi Kuzey Ren-Vestfalya eyaletindeki Sauerland bölgesinden geliyor. 69 yaşındaki Merz, bir Katolik ve babasının mesleğini seçmiş bir hukukçu. Siyasi mesleğinde güzel ve keskin bir konuşmacı olarak dikkatleri üzerine çeken Merz, 1989 yılında, şimdi 33 yaşındayken, Avrupa Parlamentosu’na seçildi. Beş yıllık Avrupa tecrübesinin akabinde siyaseti Federal Alman Meclisi’nde sürdürmeye başladı.
Merz, 2000 yılında Hristiyan Birlik partilerinin meclis grup başkanı oldu. Ancak 2002 yılında bu vazifesi, kendisini vazifeden alan ve üç yıl sonra başbakan olan dönemin CDU lideri Angela Merkel’e bırakmak zorunda kaldı.
Merz’in aslında bu nedenle iki siyasi ömrü var: Eski Başbakan Angela Merkel’den evvel ve Merkel’den sonra. Merkel’in 2002 yılında CDU/CSU meclis kümesinin başkanlığını, 2005 yılında da başbakanlık misyonunu devralmasının akabinde Merkel’den daha muhafazakâr görüşlere sahip olan ve eski Başbakan ile pek yeterli anlaşamadığı bilinen Merz, siyaset sahnesinden çekildi.
Siyaseti bırakmasının akabinde özel kesime geçen Friedrich Merz, 2005-2021 yılları ortasında memleketler arası bir hukuk ofisinde çalıştı. 2016-2020 yılları ortasındaysa dünyanın en büyük global yatırım idaresi şirketi BlackRock’ın idare şurasında yer aldı. Merz’in bir finans devinde yıllarca lobicilik faaliyetlerinde bulunması bugün hâlâ kendisine yöneltilen tenkitlerden biri.
Merkel’in başbakanlığa aday olmamasının akabinde Merz, 12 yıllık ortaya son vererek 2021 yılında Federal Meclis’e geri döndü. CDU liderliğine talip olan ve genel başkanlık seçimini iki kere kaybeden Merz, lakin 2022 yılındaki üçüncü denemesinde genel lider seçilmeyi başardı. Eylül 2024’te de Merz’in başbakan adaylığı konusunda CDU ve CSU ortasında uzlaşma sağlandı.
ANGELA MERKEL’DEN DAHA MUHAFAZAKÂR
Bir odaya girdiğinde çabucak dikkatleri üzerine çeken Merz, cana yakın ve espritüel bir kişi olarak biliniyor. Lakin Merz’in sohbet ettiği yahut tartıştığı şahıslara doruktan bakması, bir siyasetçi olarak kendisine avantajdan fazla dezavantaj sağlıyor. Merz’in lehine olmayan bir öbür kıymetli faktör de bayanların gözünde olumsuz bir imaja sahip olması. 1990’lı yıllarda kürtaj yasasının özgürleştirilmesi maddesine hayır oyu veren Merz’in 1997 yılında da evlilik içi tecavüzün öteki tecavüz olayları üzere ceza kapsamına alınmasına yönelik önergeye hayır demesi, bugün peşini bırakmayan siyasi kararları ortasında.
Bugün partinin muhafazakâr kanadını temsil eden Merz, nükleer güç kullanımını, bürokrasinin azaltılmasını ve daha liberal bir iktisat siyasetini savunuyor. Fakat seçimlere haftalar kala Merz’in Almanya gündemine damgasını vurmasının nedeni bunlar değil, göç.
Daha sıkı bir göç ve iltica siyaseti talebini geçmişte de lisana getiren Merz, “yabancılarla mevcut olan sorunlardan” da sıkça bahsetmiş bir siyasetçi. 2023 yılında verdiği bir röportajda, Merz, Almanya’daki Müslüman kökenli çocuklarla ilgili olarak “küçük paşalar” sözünü kullanarak yansıları üzerine çekmişti.
Ocak ayı sonunda ise Merz Almanya tarihine geçen bir gelişmenin altına imzasını attı. İltica ve göç siyasetlerinin sertleştirilmesine yönelik talepler içeren önergesini çok sağcı AfD takviyesini alarak meclisten geçiren Merz, Alman toplumunun sert yansısını çekti. Merz’e toplumun çeşitli kısımları tarafından çok sağı olağanlaştırma eleştirisi yöneltiliyor.
Bu oylama sonrasında ülkenin dört bir yanında Merz ve AfD tersi protestolar düzenlendi. Fakat son haftalarda yapılan anketler, Merz’in kelam konusu atağının akabinde kayda bedel bir oy kaybına uğramadığını ortaya koyuyor.
FRİEDRİCH MERZ TÜRKİYE’YE NASIL BAKIYOR?
Friedrich Merz tıpkı CDU’lu eski başbakan Angela Merkel üzere Türkiye’nin AB’ye üyeliğine karşı lakin tıpkı vakitte jeostratejik pozisyonu nedeniyle Almanya-Türkiye alakalarına ehemmiyet veriyor.
Basına yaptığı açıklamalarda “AB’ye üyeliği dışında her seçeneği konuşmaya hazırız” diyen Merz, yakın siyasi ve ekonomik münasebetler istediğini söylediği Türkiye ile AB ortasında bir özgür ticaret alanı oluşturulması teklifini lisana getirmişti.
Merz, Türkiye’ye konut sahipliği yaptığı mülteciler için daha fazla mali takviye verilmesini savunan, yeni bir Mülteci Mutabakatı’nın müzakere edilmesinden yana olan bir siyasetçi.
Partisini daha muhafazakar bir çizgiye kaydıran Merz’ın liderliğindeki CDU’nun Haziran ayındaki Avrupa Parlamentosu seçimleri için hazırladığı seçim programında Avrupa için stratejik kıymete sahip Türkiye ile güzel siyasi ve ekonomik bağlantıların ehemmiyetine vurgu yapılmış, “Şu anda AB’nin bedellerinden uzaklaşan Türkiye’nin bu nedenle AB’ye katılamadığı için hüzün duyuyoruz” denilmişti.
(ALINTI)
