Suriye’de Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki cihatçı kümelerin başşehir Şam’ın denetimini ele geçirmesiyle Beşar Esad idaresinin yıkılmasının üzerinden bir ayı aşkın vakit geçti. Şam’daki süreksiz idare ve atacağı adımlar yavaş yavaş şekillenmeye başlarken, bu süreçte ABD’den Almanya ve Fransa’ya Batılı ülkelerden heyetler de HTŞ lideri Muhammed el Colani (Ahmed el Şara) ile görüşmek üzere Şam’a gitti. Şam’a giden birinci isimlerden biri ise Ulusal İstihbarat Teşkilatı (MİT) Lideri İbrahim Kalın olmuş, onu Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Colani ile görüşmesi izlemişti. ABD’nin The Wall Street Journal (WSJ) gazetesi de bölge ülkelerinin Suriye’ye yönelik yaklaşım ve siyasetlerini “Arap devletleri yeni Suriye’de nüfuz için Türkiye ile yarışıyor” başlıklı bir tahlilde ele aldı.
Benoit Faucon ve Summer Said imzalı yazıda, Suudi Arabistan ve başka Arap devletlerinin Suriye’deki idare üzerinde nüfuz sahibi olmak için gayret gösterdiği, bunu yaparken de rakiplerine karşı avantaj kazanmayı umduğu tabir edildi. Haberde, Suudi Arabistan’ın Ürdün ve Katar ile birlikte Suriye’ye insani yardım ve güç yardımı göndermeye ‘koştuğuna’ dikkat çekildi. Buna nazaran, kelam konusu Arap devletlerinin buradaki hedefi, hem dar hem stratejik hedeflerdi. Gazete, bu gayeleri şöyle açıkladı: Suriye sonlarındaki uyuşturucu ve radikal savaşçı akışını kesmek ve Türkiye ve İran üzere rakiplerin nüfuzuna karşı koymak.
‘ANKARA, AVANTAJLI BİR BAŞLANGIÇ YAPTI’
Fransa’daki Lyon 2 Üniversitesi’nden Suriye uzmanı ve profesör Fabrice Balanche, “Bölgedeki hükümetler, yeni yöneticilerin İslamcı geçmişleri konusunda kaygılı; lakin tıpkı vakitte popülerliklerinin kendi toplumları ortasında da bulaşıcı olmasından tasa duyuyorlar. Yeni Suriye’de bir yerlerinin olmasını da istiyorlar” değerlendirmesinde bulundu.
Aralarında Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) de olduğu pek çok Arap devletinin El Düstur, Müslüman Kardeşler ve IŞİD’in üzere İslamcı kümelerin Orta Doğu’da tekrar yükselişe geçmesinden korktuğuna işaret edilen haberde, Suriye’deki geçici hükümetin Dışişleri Bakanı olarak atanan Esaad Hasan Şeybani’nin birinci yurtdışı ziyaretini Suudi Arabistan’a yaptığı, akabinde beraberindeki küçük bir heyetle birlikte Katar, BAE ve Ürdün’e gittiği hatırlatıldı. Haberde, ayrıyeten ‘Türkiye’nin HTŞ ve Esad tersi başka kümelerle var olan bağlarının bulunduğu, bunun ise Ankara’ya müzmin rakibi Suudi Arabistan karşısında Suriye’nin yeni hükümeti konusunda avantajlı bir başlangıç sağladığı’ belirtildi. WSJ, Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) de işaret ederek, “Türkiye, Suriye’de karşı çıktığı Kürt milislere baskı uygulamak için de şu anda daha yeterli bir pozisyonda; bölgede gücünü yansıtmak için de genişlemiş bir platforma sahip” sözlerine yer verdi.
‘TÜM ARAP ÜLKELERİ KUCAKLAMAK İÇİN İVEDİ ETMİYOR’
WSJ’nin tahliline nazaran, Saddam Hüseyin sonrası Irak’ta nüfuz sağlama yarışını İran’a kaybeden Suudi Arabistan, artık de kısmen Ankara’nın ataklarına karşı koymanın bir yolu olarak yardımları kullanmaya çalışıyor. Suudi Arabistan’ın Türkiye ile olan rekabetinin Osmanlı devrine dayandığına işaret edilen haberde görüşlerine yer verilen London School of Economics’ten Milletlerarası Bağlantılar Profesörü Fawaz Gerges, Suudi Arabistan’ın amacının ‘Türkiye’nin yeni Suriye’deki kıymetli rolünü dengelemek’ olduğunu söyledi. Gerges, Riyad idaresinin bir öbür maksadının ise Suriye’de yine bölgesel istikrarı tehdit edecek halde şiddet ve toplumsal düzensizliğin yaşanmaması olduğunu belirtti.
Katar’ın da ülkenin yeni idaresi ile güç ve mali yardım bahislerinde görüşmeler yaptığına işaret edilen haberde, tüm Arap ülkelerinin HTŞ liderliğindeki yeni idaresi ‘kucaklamak için ivedi etmediği’ belirtildi. Buna nazaran, BAE, bu hafta Suriye’den gelen heyeti ağırlamış olsa da şimdi kamuoyuna açık bir halde ekonomik yardım açıklamış değil.
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)
