Ahmet Kural’ın başrolünde yer aldığı ‘Gassal’ dizisi, TRT’nin dijital platformu Olağan tarafından büyük bir tanıtım kampanyasıyla izleyiciyle buluştu. 10 kısımdan oluşan ve senaryosunu Sümeyye Karaaraslan’ın yazdığı dizinin direktör koltuğunda ise Selçuk Aydemir oturuyor.
HAYATTAKİ EN DEĞERLİ SORU: ÖLÜNCE BAKİ’Yİ KİM YIKAYACAK?
‘Gassal’, kimi vakit kimsesiz cenazeleri yıkayan Baki isimli bir gassalin, “Ölünce beni kim yıkayacak?” sorusunu sorarak hayatını sorgulamaya başlamasını mevzu alıyor. Ahmet Kural’ın canlandırdığı Baki, yalnızlık ve mevt kaygısıyla boğuşan bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Annesi ölmüş, babası mahpusta, etrafındaki beşerler ise ya makûs ya da ‘cahil’. Tek bir arkadaşı var Baki’nin, o da 3 çocuğuna bakan, eşi çalışırken ev işlerini yapan ‘ev erkeği’ Ahmet. Ahmet, eşini ve çocuklarını memnun etmek için elinden geleni yapıyor, bu nedenle de Baki’yle daima çatışma halinde.
Baki, genel manada mutsuz, konuttan işe işten konuta bir hayat sürüyor. Meskeni, çocukluğunu geçirdiği, annesinin vefatına şahit olduğu mesken; tek bir çivi bile çakmamasını bırakın, rastgele bir eşyanın yerini bile değiştirmemiş ömrü boyunca. Başına gelen bir olayın akabinde ölürse kendisini kimin yıkayacağını düşünmeye başlıyor. Sıkıntısı hayata karışmak, arkadaş edinmek yahut bir ‘yuva kurmak’ değil, ölünce onu yıkayacak birinin olması. Ahmet’in teklifiyle, biraz da zorlamayla kız istemeye gidiyor Baki. Başındaki niyetlerden kurtulmasının tek yolu tahminen de yuva kurması zira. Lakin istemede işi sorulduğunda meyyit yıkadığı için karşıt bakışlarla karşılaşıyor, istediği kızın sevdiği ‘belalı’ biri olduğu için reddediliyor. Bunu da mukadderatı sayıp mutsuz dünyasına dönüyor.
Baki, “Nasıl dayanıyorsun bu kadar meyyit görmeye?” sorusuna “Ben de anlamıyorum, nasıl dayanıyorlar bu kadar canlı görmeye?” diye büyük ve klişe laflar etmeyi de seviyor. Dizi, baş karakter Baki’yi mevtin gerçekliğini derinden kavramış, faziletli ve muhafazakâr bir figür olarak sunarken, başka tüm karakterleri bilgisiz, bencil ve korkak olarak gösteriyor. Bu yaklaşım, diziyi sadece bir kıssa anlatısı olmaktan çıkarıp, propaganda aracı üzere hissettiren bir yere taşıyor.
Evet, Baki yalnız lakin bu yalnızlık kendi kusurlarından kaynaklanıyor. ‘Erdemli’ bir figür olarak sunulan başkarakterimiz, etrafındaki insanlara karşı daima agresif, alaycı ve aşağılayıcı bir hal sergiliyor. Neyse ki bu durum, izleyicinin başkaraktere sempati duymasını zorlaştırıyor.
SÜRÜKLEYİCİ KURGU, OLGUNLAŞMAMIŞ SENARYO
Dizinin senaryosu, bu temel zayıflığı takviyeler halde ilerliyor. Birinci kısımlarda vefat korkusu ve yalnızlık ekseninde şekillenen kıssa, sonraki kısımlarda dağınık bir halde farklı mevzulara yöneliyor. Baki’nin annesinin neden öldüğü, babasının mahpustan çıkışı üzere değerli olaylar sadece anlık bahsedilip unutuluyor. Ya da ‘çırak karakteri neden korkmasına karşın gassal olmaya itiliyor, endişesinin kökeni ne?’ üzere sorular cevapsız bırakılıyor.
‘Gassal’, farklı konusu ve reklamlarıyla dikkat çekse de yaratmak istediği tesir ile ulaştığı sonuç ortasında önemli farklar var. Dizi, sürükleyici bir öykü kurgusu yakalamış olsa da, senaryo ve karakter derinliği açısından büyük eksikler barındırıyor. Yaklaşık beş saat süren bir dönem boyunca, başkarakter dışında kıssayı zenginleştirecek yan karakterlere yer verilmiyor. Karakterlerin gereğince derinleştirilememesi ve senaryonun olgunlaşmamış hissi, kıssanın etkileyiciliğini baltalıyor.
Dizi boyunca işlenen dini temalar, bilhassa seküler karakterlerin cehaleti üzerinden kıssaya dahil ediliyor. Örneğin, “İkindi vaktinde alırsınız cenazeyi” kelamını duyup “Saat 6 üzere alırız, ikindi ne vakit?” diye soran karakterler, dinle ilgili en ufak bilgisi olmayan figürler olarak sunuluyor. Bu şekil yapay diyaloglar, kıssayı zenginleştirmek yerine sığlaştırıyor. Bu bilmeme hali üzerinden “alaycı” bir ton yaratılıyor. Farklı fikirleri aşağılayan bu kibirli anlatı, izleyicide zorlama bir tesir yaratıyor.
Final sahnesine gelirsek, final dizinin konseptine uygun formda daha sarsıcı olabilecekken, pek kestirim edilebilir bir noktada kalıyor. Tüm bu eksiklikler, dizinin potansiyelini gerçekleştirememesine neden oluyor.
REKLAMIN DÜZGÜNÜ BERBATI VAR MIDIR?
‘Gassal’, konusundan çok reklam kampanyasıyla gündemde kaldı. Propaganda hissi veren yaklaşımı ve agresif reklam kampanyası, dizinin içeriğinden daha çok tartışıldı.
Özellikle billboardlarda yer alan “Ölünce beni kim yıkayacak?” sloganı, birçok beşerde haklı olarak rahatsızlık yarattı. Bu sloganın hastaneler ve son devirlerde intihar olaylarının ağır olduğu Marmaray üzere hassas yerlerde bile daima göz önünde olması, ziyadesiyle sorumsuz bir tanıtım stratejisi. Bilhassa de kamu yayıncılığı misyonuyla hareket eden bir kanalın dijital platformu için.
Eğer dizi öteki bir platformda yayınlanmış olsaydı, bu kadar geniş bir tanıtım alır mıydı, bu kadar dikkat çeker miydi, burası da tartışmanın bir öbür noktası. Lakin bu kaideler altında ‘Gassal’ toplumsal bir tartışma başlatmaktan öteye gidemedi. Bu kadar dikkat çeken bir üretimin, içeriğiyle de konuşulabilmesi gerekirdi.
ŞİDDET FAİLİNE ALAN AÇMAK
Dizinin reklam kampanyası ve içeriği kadar tartışılan, göz gerisi etmememiz gereken öbür bir tarafı daha var: Şiddet faili bir oyuncunun, kamu yayıncılığı misyonuyla hareket eden bir platformun üretiminde başrolde yer alması.
Ahmet Kural, Sıla Gençoğlu’na uyguladığı fizikî şiddet nedeniyle üç başka hatadan yargılanmış ve kamuoyunda büyük reaksiyon toplamış bir isim. Kural, 2 yıl hududunun altında kaldığı gerekçesiyle (1 yıl 4 ay 20 gün) mahpusa girmedi. Uzun bir müddet projelerde yer almayan Kural’ın, Doğal üzere bir kamu platformunun üretiminde başrolde yer alması, şiddet faillerinin toplum nezdinde nasıl aklanmaya çalışıldığını bir defa daha gözler önüne seriyor.
Bir erkeğin şiddetini görmezden gelerek onu izlemeye devam etmemizin istenmesi faile daha çok alan açmak demek. Şiddet faillerine böylesine büyük alanlar açılması, şiddetin üzerini kapatarak dala ‘yeniden kazandırılmaya’ çalışılması toplumsal travmaları derinleştirmekten öbür bir yola hizmet etmiyor.
GÜÇLÜ FİKİR, EKSİK UYGULAMA
‘Gassal’, güçlü bir çıkış noktasına sahip olsa da, eksik senaryo, yüzeysel karakterler ve yapay diyaloglar nedeniyle beklenen etkiyi yaratamayan bir imal. Ahmet Kural üzere bir şiddet failinin başrolde olması, dizinin yarattığı rahatsızlıkların değerli bir kısmını oluşturuyor.
Sonuç olarak, ‘Gassal’, güçlü bir reklam kampanyasıyla dikkat çekse de, içerik manasında büyük eksiklikler taşıyor. Sokaklarda şiddet görmeden, korkmadan, öldürülmeden yürüyemediğimiz bir toplumda, “ölünce bizi kimin yıkayacağı”nı düşünmek biraz lüks kaçıyor. Evvel hayatta kalalım da, gerisini sonra konuşuruz.
