İSTANBUL – İmralı Adası’nda Abdullah Öcalan ile görüştükten sonra siyasi partileri ziyaret eden DEM Parti’nin İmralı Heyeti, görüşmelere ait yazılı bir açıklama yayımladı. İmralı Heyeti, bugün yaptığı açıklamada, “Hemen tüm görüşmeler samimi ve umut verici seviyede olumlu geçmiştir” sözlerini kullandı. Barış Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Hakan Tahmaz ile 2013-2015 yılları ortasında tahlil sürecinde arabulucu heyetinde yer alan muharrir İlhami Işık, İmralı görüşmelerini kıymetlendirdi. Tahmaz da Işık da, 2015’te açıklanan Dolmabahçe Mutabakatı’nın yol haritası olabileceği fikrinde.
‘GEÇMİŞTE HİÇ KİMSENİN DESTEKLEMEDİĞİ BİR SÜREÇ YAŞADIK’
İlhami Işık, İmralı Heyeti’nin açıklamasını, “Olumlu ve umutlu bir açıklama” olarak kıymetlendirdi.
“Geçmişte bir tahlil süreci yaşadık. Hiç kimsenin desteklemediği, bölge ülkelerinin de karşı çıktığı, sadece AK Parti, HDP ve PKK ortasında olan bir süreçti” tabirlerini kullanan Işık, kelamlarına şöyle devam etti:
“Batı dünyası o vakit Arap Baharı’nın akabinde IŞİD ile uğraşırken tahlil sürecine dayanak sunmadı. İran, Irak ve Suriye devletleri bu sürecin olmaması için efor gösterdiler. Zira onlar açısından IŞİD ve cihatçı yapıların mağlubiyeti birinci öncelikti. O denli olunca yalnızca içeride toplumsal dayanağı olan bir süreçti. Lakin daha sonra Suriye kaynaklı olarak bitti. Bugün ise tam karşıtıdır. Çabucak çabucak bütün dünya, bölge ülkeleri dahil bu sürece dayanak veriyor. Zira İran’ın bölgesel gücü kırıldı. Suriye’de öbür bir idare oluştu. Batı’nın Irak üzerinde önemli bir baskısı var. Amerika, İngiltere, Fransa ve İtalya, sürecin başarılı olması için hem Kürtlere hem Türkiye’ye baskı kuruyor. Herkesin bu sorunun tahlili için baskı kurduğu bir problemin çözülmemesi mümkün değil. Kimsenin kaybetmediği, herkesin de çok kazanmadığı bir biçimde sonuçlanacak. Evvelki barış süreci Suriye’den ötürü bitti. Yeni barış süreci ise Suriye nedeniyle başladı. PKK’nin silahlara veda etmesi, Türkiye’nin kendi kamuoyuna Suriye’de olan durumu bir tehdit olarak görmediğini rahatlıkla savunabileceği bir durum yaratacaktır. En geç Newroz’a kadar kongreyi toplayıp büyük ihtimalle silahlı çabayı sona erdirme kararını açıklayacaklar. Türkiye artık, iç kamuoyuna ‘dışarda bir silahlı tehdit yoktur’ diyerek kazanımı anlatacak.”
İlhami Işık ‘O GÜN KARŞI OLANLAR BUGÜN DAYANAK VERİYOR’
Işık değerlendirmelerine şöyle devam etti: “Dolmabahçe Mutabakatı o vakit fotoğrafı güzel okumayan bir mutabakattı. Hem bölgesel durumu yeterli okumayan bir mutabakattı hem iç istikrarları uygun okumayan bir mutabakattı. İran, bölgede tarihinin en güçlü durumundaydı. Kürt probleminin Türkiye’de çözülmesini Suriye’den dolayı kendisine karşı bir tehdit olarak görüyordu. Türkiye ile Kürtlerin barışması demek, Esad rejiminin devrilmesi demekti. İran için Suriye kırmızı çizgiydi ve buna karşı çıkıyordu. Batı dünyası da takviye vermiyordu. İçeride de cemaat bu probleme karşıydı. Ulusalcı bölümler karşıydı. Bugün sürecin liderliğini yapan Devlet Bahçeli, o vakit karşıydı. Bu yüzden bugün Dolmabahçe Mutabakatı yol haritası olabilir. O fotoğrafı ortaya koyabilir. Hem devlet hem Kürtler bölgesel gidişatı âlâ okuyor. Bunların en değerli işaretlerinin bir tanesi ise dün Erbil’de oldu. Mazlum Abdi ile Mesut Barzani bir görüşme yaptı. Artık karşılıklı olarak gelişmeleri düzgün okuyan taraflar var. Sürecin hem risklerini biliyorlar hem de kazanımlarını biliyorlar. Zira bölge süratle dizayn edilmek isteniyor. Bunun önünde Kürt probleminin varlığı bir pürüz. Bu bölgeyi yine dizayn etmeye çalışırken, bu sorunun bu dizaynı bozabilme ihtimali var. Bütün dünya Kürtlerin hakları korunarak çözülmesini istiyor. Siyasi gücünüz artık yetiyor. Türkiye, Irak ve Suriye’deki Kürtlerin siyasi gücü yetiyor artık. Artık silahla değil, diplomasi ile çözülecek.”
‘TOP ARTIK İKTİDAR PARTİSİNDE’
Barış Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Hakan Tahmaz ise İmralı Heyeti’nin açıklamasına ait şu yorumu yaptı:
“Heyetin açıklamasında kullandığı yahut tercih ettiği müspet lisanı çok kıymetli bulanlardanız. Bilhassa de belirsizliğin, korkuların ağır olduğu ve birtakım ana akım medya kuruluşlarının sürece ziyan verici, ötekileştirici ve bir ortada yaşayacakların bir kesitini hakir gören lisanı ve birtakım siyasetçilerin üstenci, komutacı lisan düşünüldüğünde değeri anlaşılacaktır. Bu bakımdan uyarıcı yanı var. Açıklamada yer alan parlamentonun fonksiyonuna yönelik ortaklaşma bu süreci ilerletecek, Kürt meselesinin tahlilinin kapısını açacak müspet bir belirleme ve umut verici. Şeffaflık ise tahlil süreci deneyimini ve iktidar partisinin benmerkezci yaklaşımından kaynaklanan bir vurgu ve kıymetli. Lakin bunun ölçüsünün çok kaçtığını da tabir etmek isterim. Şeffaflık daha ortada bir yol haritası yokken her fırsatta lisana getirmek bazen sürece karşı olmanın mazeretine dönüşüyor yahut o denli algılanıyor. Çatışma tahlillerinde şeffaflık talebinin zamanlamasının çok fazla kıymet arz ettiğini unutmamak gerek. Her şeye karşın barış isteyenlerin umutla sürece dayanak vermesi çok değerli. Açıklamadan anladığım bu hususta da top iktidar partisinde. Toplum vakit geçirmeden itimat verici bir tahlil yoluna girilmesini bekliyor.”
Hakan Tahmaz ‘SÜREÇ ÇOK YAVAŞ VE KAPALI DEVRE GİDİYOR’
İmralı görüşmelerine ait belirsizliklerin olduğunu belirten Tahmaz, “Benim kanaatim süreç çok yavaş ve çok kapalı devre gidiyor. Daha doğrusu bildiğimiz, deneyim edindiğimiz çatışma tahlili süreçlerinden çok farklı. Bir manada Türkiye kendine mahsus nedenlerden ötürü yeni bir model deniyor. Kürt probleminin bir iç sorun olmaktan çıkmış olması ve Suriye’nin yine inşasına bağlı hale gelmesinden kaynaklanan yanı ağır basıyor. Bu nedenle bir ölçü anlayabiliyoruz. Lakin üç ayı geride bırakmamıza karşın hâlâ çok büyük belirsizliklerin olması ve kapalı devre ilerleyen halinde hiçbir değişiklik olmaması çok tuhaf. Belirsizliklerin sürdüğü bir ortamda toplumun bekleme halinin sürmesi düzgüne alamet değil.
Bu, tarafların süreçteki beklentilerinde taban olarak ortaklaşamadıklarını ya da yol haritasını netleştirmek için öbür gelişmeleri beklediğini gösteriyor. Tahminen de bu bakımdan şimdilik dar çerçevede bir süreç yürütülmesi hakikat bir tavırdır. Silahların devre dışına çıkarılması, çatışmanın siyaset alanına taşınması bu türlü olabilir. Bu basamakta erken şeffaflaşma başarıyı riske atabilir. Silahın hangi şartlarda bırakılacağı silahı elinde bulunanlarla yapılacak görüşmelerle olur. Yasal, anayasal düzenleme ve hak temelli hususlar toplumun siyasetinin tümünü ilgilendirir. Burada tam şeffaflık, demokratik sistemler, sivil toplum ve siyaset hayata geçirilmek zorundadır. Öteki türlüsü olmaz.”
‘ESKİ YOL HARİTASI BİR ESİN KAYNAĞI OLABİLİR’
Dolmabahçe Mutabakatı’nın yol haritası olabileceğini belirten Tahmaz, “Dolmabahçe Mutabakatı, lokal ve merkezi demokratikleşme yaklaşımları açısından yol haritası olabilir. Lakin bugünün ülke, bölge şartları ve sorunun ülke sorunu olmaktan çıkması Dolmabahçe’de açıklanan yol haritasının çok dışında bir yeni yol haritasına gereksinim olduğunu göstermektedir. Her şey değiştiği bir devirde eski yol haritası lakin bir esin kaynağı olabilir” tabirlerini kullandı.
DOLMABAHÇE MUTABAKATINDA NELER VARDI?
Dolmabahçe Mutabakatı, 28 Şubat 2015’te devrin Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan ile HDP’nin İmralı Heyeti ortasında yapılan görüşme sonrasında açıklanan ortak metindi. “Çözüm Süreci”nin bir kademesi olan kelam konusu mutabakat 10 husustan oluşuyordu.
Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan ve İçişleri Bakanı Efkan Ala, HDP’lilerle birlikte Dolmabahçe Sarayı’nda mutabakatı açıkladı.
Mutabakat şu 10 husustan oluşuyordu:
🔸Demokratik siyasetin tarifi ve içeriği.
🔸Demokratik tahlilin ulusal ve mahallî boyutlarının tanımlanması.
🔸Özgür vatandaşlığın yasal ve demokratik teminatları.
🔸Demokratik siyasetin devlet ve toplumla münasebeti ve bunun kurumsallaşmasına yönelik baskılar.
🔸Çözüm sürecinin sosyoekonomik boyutları.
🔸Çözüm sürecinde demokrasi-güvenlik alakasının kamu tertibini ve özgürlükleri koruyacak biçimde ele alınması.
🔸Kadın, kültür ve ekoloji sıkıntılarının yasal tahlilleri ve garantileri.
🔸Kimlik kavramı, tarifi ve tanımlanmasına dönük çoğulcu demokratik anlayışın geliştirilmesi.
🔸Demokratik cumhuriyet, ortak vatan ve milletin demokratik ölçütlerle tanımlanması, çoğulcu demokratik sistem içinde yasal ve anayasal teminatlara kavuşturulması.
🔸Bütün bu demokratik atılım ve dönüşümleri içselleştirmeyi hedefleyen yeni bir anayasa.
ERDOĞAN MUTABAKATI EVVEL KABUL ETTİ, SONRA ELEŞTİRDİ
Erdoğan, kelam konusu mutabakatın açıklandığı masada olan Yalçın Akdoğan ile birebir gün Suudi Arabistan ziyareti öncesinde yaptığı açıklamada, “Silahların bırakılması daveti bizler için çok çok kıymetli bir beklenti idi. Bu demokratik açılım süreci ile başlayan bir davettir. Ulusal birlik ve kardeşlik projesi ile başlayan, artık de tahlil süreci ile devam eden ve bunu artık noktalayalım diye hasretle beklediğimiz bir çağrıdır” demişti.
Erdoğan, Temmuz 2015’te yaptığı açıklamada ise, “Dolmabahçe mutabakatı tabirini asla kabul etmiyorum. Zira o toplantı bir mutabakat toplantısı olamaz. Ortada bir hükümet vardır. Öbür tarafta kümesi olan bir siyasi parti var. Neyin mutabakatını neyle ve kimle sağlıyorsunuz? Mutabakatın yeri parlamentodur. Türkiye mutabakatı üzere kıymetler silsilesi ortaya konulur ve onun bir karşılığı olur. Bölücü terör örgütüne sırtını dayayanlarla mutabakat asla düşünülemez. O fotoğraf karesi yanlışsız bir şey değildir” sözünü kullanacaktı.
Sürecin sonra ermesinin arkasında 24 Nisan 2016’da bir konuşma yapan Erdoğan, bu defa “mutabakatı” tümden reddetmiş, “Dün biri çıkmış Dolmabahçe Mutabakatı’ndan bahsediyor. Bu türlü bir mutabakat yok. Bu iktidarın terör örgütüyle bir mutabakatı kelam konusu değildir” demişti.
BULDAN: KİMİN NEREDE OTURACAĞINI ERDOĞAN BELİRLEDİ
Bugün tekrar İmralı Heyeti’nde yer alan Pervin Buldan ise mutabakatın Erdoğan tarafından reddedilmesinin akabinde HDP Eş Genel Başkanı olduğu dönemde, Dolmabahçe Mutabakatı’nın fotoğrafını paylaşırken, “Burada kimin nerede oturacağını belirleyen Erdoğan’dır! O süreç halklarımızın geleceği için fedakârca yürüttüğümüz bir süreçtir. Bugün de olsa tereddüt etmeden tıpkı fedakârlığı yaparız” demişti.
