“Nosferatu”nun öyküsünü çok ayrıntılandırmaya gerek yok zira sinema, zati Bram Stoker’ın ‘Dracula’ romanının bir uyarlaması olarak hayli bilinen bir imal. F. W. Murnau’nun 1922’deki orjinal sineması, sinemaya bu dehşet başyapıtını aktararak bir devrin sinematik estetiğini yaratmıştı. Robert Eggers’ın yeni “Nosferatu” versiyonu da Murnau’nun temel kıssasını ve karakterlerini takip ediyor.
Robert Eggers’ın sineması, mutlaka tanımlanması güç bir alanı kapsıyor. Dehşet, onun sinemalarında sırf bir araç; asıl odak noktası, izleyiciyi atmosferle, karakterlerle ve vaktin sonlarını zorlayan anlatılarla yakalamak. Eggers’ın gayesi sırf korkutmak değil, izleyiciyi içsel bir seyahate çıkarmak üzere görünüyor. “The Lighthouse”, bu bağlamda hakikaten öteki bir düzeyde. Klâsik anlatı kalıplarını kıran ve vaktin, yerin ötesine geçen yapısı, sineması o denli bir noktada bırakıyor ki onu rastgele bir tıp kategorisine koymak neredeyse imkansız. Kaygı cinsine uzaklıklı biri olarak, “The Lighthouse”un tesiriyle “Nosferatu”yu izleme kararım, Eggers’ın dehşet anlayışını daha derinlemesine keşfetmeye yönelik bir adımdı. “Nosferatu”, endişenin klasik bir temsilcisi olsa da Eggers’ın yorumunu izlememek olmazdı.
KARANLIĞIN SONLARINDAKİ KORKU
“Nosferatu”, çağdaş manada korkutuculuğu farklı izleyiciler için farklı formlarda karşılayabilecek bir üretim. Bazılarına nazaran endişe, sinemada vurgulanan derin atmosferde gizli. Lakin, “Nosferatu”nun bana etkileyici gelen istikameti daha çok sanatsal tarafıydı. Eggers, korkutmayı direkt hedeflemeden, izleyicinin aklında uzun mühlet kalacak sahneler yaratıyor. Onun cihanında vampirler sadece fizikî varlıklar değil, daha çok gölgelerin ve karanlığın içinde büyüyen kötülüklerin simgesine dönüşüyor. Sinema, bu berbatlığın vefatla beslendiği karanlık bir hayat döngüsünü ortaya koyuyor. Burada, endişenin yalnızca varlıkların üzerine sıçrayıp onlara saldırmasından ibaret olmadığını, daha derin bir tehdit olarak insan tabiatının ve karanlığın hudutlarında gizlendiğini görüyoruz.
Öte yandan, sinemanın içinde zımnî kalan erotik temayı da vurguluyor Eggers. Burada, Batı’nın “öteki”yi fetişleştirme eğilimiyle birleşen, vebayı taşıyan fare sürülerinin simgelediği dışsal enfeksiyon korkusu, insan tabiatının en karanlık yanlarını yüzeye çıkarıyor. Eggers, bu aykırılıkla insanın primal dilek ve kaygılarına dair üniversal bir lisan kuruyor: Cinsel taarruz, mevt, ve arzu… Hepsi birebir Freudyen id kaynağından besleniyor.
“Nosferatu”, insanın en derin endişelerini da derinlemesine işliyor. Savaş, hastalık ve mecnunluk üzere üniversal dertler, Eggers’ın görsel estetiğiyle güçlü bir biçimde lisana geliyor. Sinema, bu kaygıları yalnızca anlatmakla kalmıyor, birebir vakitte atmosferiyle bu kaygıların derinliğini ve izleyicideki yankısını da yaratıyor. Gölgeler, karanlıklar ve asimetrik kompozisyonlar, izleyiciye daima bir tehdit hissi verirken, birebir vakitte kaygıların yüzeyin altındaki karanlıkta nasıl büyüdüğünü de gösteriyor. Berbatlığın karanlıktan beslenmesi, sinemadaki endişelerin salt bir dış tehditten çok, insanın içindeki karanlıkla temaslı olduğuna dair güçlü bir metafor.
BİR KAYIP VE ARAYIŞ HİKAYESİ
Filmde ömrün ve vefatın hudutları ortasındaki boşluk, ölümsüzlerin varoluşsal bir çıkmaza girmesine sebep oluyor. Orlok ve öbür karakterler, ölümsüzlüklerini büyük bir boşluk içinde sürdürürken, vefattan sonraki hayatları hakkında rastgele bir ipucu verilmiyor. Bu, “Nosferatu”yu tıpkı vakitte bir kayıp ve arayış öyküsüne dönüştürüyor; zira sinema, ne vefatı ne de ömrü tam manasıyla sunuyor. Sonuç olarak, izleyiciye yalnızca varoluşun karanlık ve kasvetli bir istikameti bırakılıyor, hayatın kendisi üzere.
“Nosferatu”, finale hakikat yaklaşırken izleyiciyi alışılmadık bir yola sokuyor. Son yüzleşmeye kadar devam eden kıssa, klasik bir katil ve kahraman temasıyla ilerlerken, Eggers’ın sinemasındaki anlatı öteki bir tarafa kayıyor. Bayan kahramanın Orlok’la olan çabası, yalnızca bir kurtuluş arayışı değil, tıpkı vakitte acı ve zevkin iç içe geçtiği, neredeyse mistik bir tecrübeye dönüşüyor. Bu an, geçmişin sıkışmış, tıkanmış vaktine karşı bir tıp uyanış üzere. Acı ve zevkin akışındaki bu derin, içgüdüsel çatışma, sırf karakterlerin değil, izleyicilerin de duyusal hudutlarını zorluyor. Eggers’ın sinemasındaki ham açlıklar, insanın en derin dürtülerini simgeliyor. Bu, bir manada, şimdiki vakte dair bir farkındalık yaratıyor; izleyici, karakterlerin yaşadığı travmalarla yüzleşirken, kendisini de bir tıp uyanışın içinde buluyor. Bu, tıpkı bir duşun sonunda yaşanan keskin bir farkındalık üzere, insanın bilinçaltındaki en karanlık yerlerle yüzleşmesinin bir yansıması.
