Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) ve Fransız İdam Cezasına Karşı Birlikte (ECPM) isimli insan hakları örgütleri, İran’ın 2024 yılında en az 975 idam gerçekleştirdiğini ve bunun, 2008 yılında IHR’nin İran’daki idamları kaydetmeye başlamasından bu yana en yüksek sayı olduğunu bildirdi.
‘SON 3 AYDA HER GÜN 5 KİŞİ İDAM EDİLDİ’
İHA’nın aktardığına nazaran insan hakları örgütleri, bu sayının İran’da mevt cezasının 2024 yılında “dehşet verici bir formda arttığını” ve İran’ın bu cezayı “politik baskı aracı” olarak kullandığını belirtti. IHR Yöneticisi Mahmood Amiry-Moghaddam, “Bu idamlar, İran İslam Cumhuriyeti’nin halkına karşı yürüttüğü bir savaşın kesimidir ve iktidarını müdafaaya yönelik bir strateji olarak kullanılıyor. İran ve İsrail ortasındaki savaş tehdidinin tırmandığı yılın son 3 ayında her gün ortalama 5 kişi idam edildi” dedi.
Geçen yılki sayının, 2023 yılında kaydedilen 834 idama kıyasla yüzde 17’lik bir artışı temsil ettiği kaydedilen raporda idam edilen 975 bireyden 4’ünün halk önünde asıldığı ve 31’i bayandı olduğu belirtildi. Raporda, 2024 yılı idam edilenlerin sayısının son 17 yılın en yükseği olduğu belirtildi.
Geçtiğimiz yılki 2 idam 2022 yılındaki protestolarla bağlantılı
İran’ın, Çin’den sonra dünyanın en çok idam cezası uygulayan ülkesi olduğunu kaydeden insan hakları örgütleri yetkilileri, bilhassa 2022 yılında ülke çapında protestoların patlak vermesinin akabinde idam cezasını halk ortasında kaygı salmak için kullanmakla suçluyor. İnsan hakları, mevtle cezalandırılan kabahatler ortasında cinayet, cinsel hücum ve uyuşturucu cürümlerinin yanı sıra aktivistlerin muhaliflere karşı kullanıldığını söylediği “yeryüzünde bozgunculuk” ve “isyan” üzere daha muğlak tabirli suçlamalar da yer aldığını vurguladı.
Son yıllarda infazların çoğunlukla hapishane avlularında ya da halka açık yerlerde asılarak gerçekleştirildiği kaydedildi.
‘İNFAZLAR ARTTI’
Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen idamların ikisinin 2022 yılının eylül ayında Mahsa Jîna Emini’nin vefatının akabinde patlak veren ülke genelindeki protestolarla kontaklı olduğu kaydedildi. 23 yaşındaki Mohammad Ghobadlu, Ekim 2022’deki bir protesto sırasında bir polis memurunu otomobille öldürmek suçlamasıyla Ocak 2024’te idam edildi.
34 yaşındaki Gholamreza Rasaei’nin ise 2022 yılındaki bir protesto sırasında bir İhtilal Muhafızı’nı öldürmek suçlamasıyla ağustos ayında gizlice idam edildiği kaydedildi. Öte yandan insan hakları örgütleri, İran’ın geçen yıl daha fazla infaz gerçekleştirmiş olabileceğine dair ispatlar bulunduğunu lakin raporları için bunu teyit edemediklerini belirtti.
(İHA)
