İsveç basınında geçen hafta: Kuran yakan Momika’nın cinayetinde ‘yabancı güç’ iddiası
İSVEÇ – Son günlerde yaşanan gelişmeler İsveç’in tahminen de en sıkıntı vakitlerine işaret ediyor. Ülkenin dört bir yanında çeteler ortasındaki çatışmalar, patlamalar ve cinayetler büyük bir artış göstermiş durumda. Ayrıyeten, Başbakan Ulf Kristersson’un güvenlik danışmanı ülkeyi tehlikeye sokan ihmallerle gündemdeyken, büyük sendikalardan Handels de 200 bin kişiyi etkileyecek toplu iş mukavelelerine hazırlanıyor. Kuran yakmasıyla gündeme gelen Salwan Momika’nın konutunda öldürülmesi de tartışmaları beraberinde getirdi.
KRİSTERSSON’UN GÜVENLİK DANIŞMANINA GÜVENLİK SORUŞTURMASI
Başbakan Ulf Kristersson’un Güvenlik Danışmanı Henrik Landerholm misyonunu bıraktı. 2022 yılının kasım ayından bu yana ülkenin birinci ‘başbakan güvenlik danışmanı’ olarak misyonda bulunan Landerholm, kapalılık içeren mevzularda ihmalleri olduğu gerekçesiyle tenkitlere maruz kalmıştı. Expressen gazetesinin hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberinde, Landerholm’un durumunun basına yansımadan evvel çok az sayıda kişi tarafından bilindiği aktarıldı. Muhalefetteki Toplumsal Demokratlar’dan (S) Morgan Johansson ise, Landerholm’un ‘bu vazife için uygun olmadığının açık olduğunu’ ve Başbakan Kristersson’un Güvenlik Polisi’nin (SÄPO) bahisle ilgili soruşturması öncesinde güvenlik danışmanını zati misyondan almış olması gerektiğini söyledi.
Landerholm, İsveç’in NATO üyeliği sürecinde Macaristan Büyükelçiliği’nde telefonunu ve söyleşi için gittiği İsveç Radyosu’nda not defterini unutmak üzere ihmallerle suçlanıyor. Çok sayıda misal ihmalde unutulan eşyaların ülkenin güvenlik bilgilerini içerdiğine dönük ağır tenkitler SÄPO’nun soruşturmasına mevzu oldu. Başbakan’ın yakın arkadaşı da olan Landerholm, kelam konusu olayların ortaya çıkmasının akabinde bütün tenkitlere karşın vazifede kalmaya devam etti. Lakin, SÄPO’nun soruşturma haberi sonrası vazifesini bırakmak zorunda kaldı.
BİR AYDA 32 PATLAMA: 15 YAŞ ALTI ÇOCUKLAR KULLANILIYOR
İsveç’te son vakitlerde çatışma ve patlama olaylarında büyük bir artış yaşanıyor. Ülkenin birçok yerinde, son bir ayda 30’un üzerinde patlama gerçekleşti. Ülke, tarihinde birinci kez bu türlü bir sayıyla karşı karşıya kaldı. Kelam konusu olaylar çoğunlukla başşehir Stockholm’de meydana gelirken, Europol’un İsveç’e ‘ülkedeki durumun ciddiyetinden’ ötürü yardım teklifinde bulunduğu belirtildi. Patlamaların sebebi olarak gösterilen çetelerin, olaylarda 15 yaş altı çocukları kullandığı görülüyor.
Başbakan Kristersson, İsveç’te cürüm oranını düşürme vaadiyle iktidara geldi lakin vazife müddetinde durum daha berbata gitti. Cürüm artışından göçmenleri sorumlu tutan Kristersson, TV4’e yaptığı açıklamada, “Sürekli cürüm işleyen yeni beşerler gelirse, bununla başa çıkma bahtımız yok” dedi.
Patlamaların akabinde 50 kişiyi gözaltına alan polis ise ailelere davette bulundu. Bahisle ilgili polis tarafından yapılan basın toplantısında, ailelerin çocuklarının telefonunda hangi uygulamaları kullandığını denetlemeleri, konuşma biçimlerindeki değişimleri, yeni alınan kıyafet ve eşyaları gözlemlemeleri için davette bulunuldu.
Ayrıca, hükümet cezalandırılma yaşını 15’ten 14’e çekme hazırlığı yapıyor. Basına duyurulan ve önemli hataları içerecek olan yeni cezalandırılma yaşı araştırmasıyla, cürüm örgütleri tarafından daha az ceza alacak olmaları sebebiyle çocukların kullanılmasının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
BAKANLARIN TÜRKİYE ZİYARETİ
Öte yandan geçtiğimiz günlerde İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard ve Adalet Bakanı Gunnar Strömmer, Türkiye’yi ziyaret etti. ‘Terörizm, organize hatalar ve milletlerarası bahislerin ele alındığı’ belirtilen toplantıyı yorumlayan Aftonbladet müellifi Karin Pettersson, şunları söz etti:
“Bu İsveç’in aranan çete üyelerinin yakalanması için Türkiye’nin yardımını istemesiyle ilgili. Ancak soru Türkiye’nin bunun karşılığında ne istediği? Daha fazla muhalif?”
NATO üyelik sürecinde Türkiye’nin İsveç’ten talep ettiği bireylerin listesi çokça konuşulurken, İsveç’in Türkiye’den iadesini istediği birtakım hata örgütü üyeleri konusu ise gündeme çok fazla gelmemişti. Türkiye-İsveç ortasındaki bağlantıların seyri ve geçtiğimiz süreçte politik mültecilere dönük İsveç’in hali ülke gündemindeki yerini koruyor.
200 BİN KİŞİYİ ETKİLEYECEK TOPLU SÖZLEŞME
İsveç’te depo ve market personellerini kapsayan Handels sendikası, Nisan 2025’ten itibaren geçerli olacak toplu iş mukavelesi için taleplerini açıkladı. Handels’in talepleri, online alışveriş şirketleri, depolar, market ve mağaza çalışanları üzere 200 bin kişilik bir bölümü etkileyecek.
Sendikanın kuralları ortasında şunlar yer alıyor: Aylık bin 300 krona denk gelen yüzde 7’in üzerinde artırım, part-time çalışanların şartlarının uygunlaştırılması, 1 gün ekstra yıllık müsaade, tecrübe ve marifetler için ek ödeme.
KURAN YAKAN SALWAN MOMİKA ÖLDÜRÜLDÜ
İsveç’te geçtiğimiz yıllarda Kuran yakmasıyla gündeme gelen Salwan Momika, 29 Ocak Çarşamba günü Stockholm’ün Södertälje bölgesindeki konutunda vurularak öldürüldü. Bir gün evvelki Tiktok görüntüsünde, “Pişman değilim, kendimle gurur duyuyorum” dediği tabir edilen Momika’nın öldürüldüğü sırada da Tiktok yayını yaptığı ve yayında silah sesi duyanların yakınlarına haber verdiği öne sürüldü. Olayın akabinde gözaltına alınan beş şahıstan dördünün rastgele bir ceza kaydının olmadığı ve birkaçının da akraba olduğu aktarıldı. Momika’nın Kuran yakarken yanında bulunan Salwan Najem de sırada kendisinin olabileceğini ve öldürülmekten korktuğunu söyledi.
Başbakan olayı, “Cinayetin yabancı güç irtibatlı olduğuna dair açık bir risk var” kelamlarıyla yorumladı.
Salwan Momika ve Salwan Najem hakkında 30 Ocak’ta, Kuran yakarken yaptıkları konuşmalar nedeniyle ‘halkın bir kesitine karşı kışkırtma’ kabahatiyle yargılandıkları davada karar verilecekti. Karar duruşması 3 Şubat’a ertelendi.
Yaşanan olayların akabinde Norveç’e iltica eden Momika, ret kararının akabinde İsveç’e iade edilmiş ve tekrar burada oturum uzatması için müracaatta bulunmuştu. Irak’a iade edildiği taktirde azap görebileceği nedeniyle İsveç Göçmen Dairesi Momika’ya Mayıs 2024’te süreksiz tekrar oturum müsaadesi vermişti.
Hem Salwan Momika’nın hem öteki isimlerin Kuran yakma aksiyonlarının, İsveç maddelerine nazaran tabir özgürlüğü kapsamında kıymetlendirilmesi bilhassa Müslüman kesitlerin yansısını çekmişti. Momika’nın öldürülmesi tartışmaları da beraberinde getirdi. Olayın tabir özgürlüğünü kullanan bir kişinin öldürülmesi olarak gören kısımlar hükümeti gerekli tedbirleri almamakla eleştiriyor.
Momika’nın öldürülmesinin akabinde daha evvel Kuran yakarak gündeme gelen Rasmus Paludan da tekrar ortaya çıktı. Olay günü Danimarka polisine Kuran yakacağını söyleyen fakat müsaade alamayan Paludan, buna karşın cumartesi günü Türkiye Başkonsolosluğu önünde Kuran yaktı.
