Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien, başşehir Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, Panama’nın Jenerasyon ve Yol Girişimi’nden ayrılma kararına ve ABD’nin baskısının bu karardaki tesirine dair değerlendirmede bulundu.
AA’nın aktardığına nazaran, Panama’nın Çin ile imzaladığı işbirliği mutabakatını yenilememe kararından keder duyduklarını belirten Lin, “ABD’nin Jenerasyon ve Yol işbirliğini karalamasına, baskı ve zorlamayla sabote etmesine karşıyız” sözünü kullandı. Lin, Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü’nün ortalarında 20 Latin Amerika ve Karayip ülkesinin de bulunduğu 150 ülkenin katıldığı ekonomik işbirliği teşebbüsü olduğuna ve Panama dahil pek çok ülkeye yarar sağladığına dikkat çekti. Çin ile Panama’nın son yıllarda Nesil ve Yol işbirliğinin de verimli sonuçlar ürettiğini ve iki ülke halkının faydasına somut fayda sağladığını vurgulayan Lin, “Umarız Panama, ikili bağları ve iki ülke halkının uzun devirli çıkarlarını göz önünde bulundurarak dış müdahalelerin tesirinden kurtularak hakikat kararı verir” dedi.
DEVLET BAŞKANI, AYRILMA KARARINI AÇIKLAMIŞTI
Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino, 6 Şubat Perşembe günü, ülkesinin Çin’in Jenerasyon ve Yol Girişimi’nden resmen ayrılacağını duyurmuştu. Mulino, Panama’nın Pekin Büyükelçisi’nın muahedede belirtildiği üzere iptalin 90 gün evvelce duyurulması için ilgili belgeyi Çin’e sunduğunu söylemişti. Kararın büsbütün kendisine ilişkin olduğunu vurgulayan Panama Devlet Başkanı Mulino, “O dönemde Çin ile bu muahedeyi imzalayanların neye güvenerek bu türlü bir adım attığını bilmiyorum. Çok yıldır Panama’ya ne üzere kusursuz şeyler getirdi? Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü ülkeye ne kazandırdı?” sözlerini kullanmıştı.
Taraflar ortasındaki mutabakat mektubuna nazaran kelam konusu muahede, her üç yılda bir otomatik yenileniyor. Bir sonraki yenileme 2026 yılı için planlanıyordu fakat taraflardan biri, üç ay evvelden bildirimde bulunmak şartıyla muahedeyi feshedebiliyor.
TRUMP: PANAMA KANALI’NI ÇİN İŞLETİYOR
ABD tarafından 1914 yılında inşa edilen, Atlantik Okyanusu’ndan Pasifik Okyanusu’na Orta Amerika’dan geçiş sağlayan Panama Kanalı, 1999 yılına kadar ABD tarafından denetim edilmişti. ABD ile Panama ortasında 1977 yılında egemenliğin evresi için imzalanan muahedede taraflar, kanalın ‘kalıcı tarafsız milletlerarası su yolu’ olması ve tüm ülkelerin gemilerinin geçişine açık olması konusunda mutabakata varmıştı.
Panama ile yapılan muahede, ABD’ye kanalın etrafında erişimi ve güvenliği teminata alma hakkı tanıdığından Trump, Çin’in bölgedeki varlığını bu hakkın ihlali olarak görüyor.
Trump, Çinli şirketlerin kanal ve etrafındaki birtakım tesislerin üretimini ve işletmesini üstlenmesinin sahipliğin evresi manasına geldiğini sav ederek, “Panama Kanalı’nı Çin işletiyor. Biz onu Çin’e verdik, Panama’ya vermedik ve artık geri alacağız” demişti.
Pekin’in kanal ve etrafındaki direkt tesiri, devlete ilişkin Çin Liman Mühedislik Şirketinin 2018 yılında kanalda bir köprünün inşası için aldığı ihaleyle başlamıştı. Merkezi Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi’nde bulunan Hutchinson Ports liman şirketi de 2021’de kanalın Atlantik ve Pasifik çıkışındaki iki limanın işletmesini üstlenmişti.
RUBIO, PANAMA’YI ZİYARET ETMİŞTİ
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 2 Şubat’ta Panama’yı ziyaret etmiş ve Çin’in kanal üzerindeki tesirinin azaltılması gerektiğini, aksi takdirde ‘gerekli önlemleri’ alınacakları uyarısında bulunmuştu. Devlet Başkanı Mulino ise “Panama Kanalı’nın egemenliği tartışmaya kapalı” diyerek, Panama’nın 2017’de Çin ile imzaladığı Nesil ve Yol Teşebbüsü kapsamındaki mutabakat mutabakatını yenilemeyeceğini Rubio’ya iletmişti.
(ANADOLU AJANSI)
