MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin başlattığı sürece dair pek çok bilinmez yerini korurken Türkiye kamuoyu, değerlendirmelerini tarafların sonlu açıklamalarıyla yapıyor. Bu süreçte yansısı, beklentisi en çok merak edilen toplumsal kısımlardan biri de Kürt seçmen.

Kürt Çalışmaları Merkezi, yeni sürece dair tartışmalar başladığından bu yana Kürt seçmenlerin iştirakiyle birden fazla araştırma yaptı. Kürt Çalışmaları Merkezi Yöneticisi Reha Ruhavioğlu, Kürtlerin Kürt probleminin tahliline dair takviye potansiyelinin yüksek olduğunu lakin sürece olan inancın daima çelişkiler duvarına çarptığını söyledi.

Muhalif kamuoyunun sürece ve Kürt toplumunun tavrına dair tenkit ve tasalarını da pahalandıran Ruhavioğlu, “Kürtler kendi kararlarında tuzağa düşmeyecek bir politik bilince sahipler” dedi.

Ruhavioğlu “Burada muhalefetin Kürtlere, ‘Tayyip Erdoğan’a hayır deyin, bekleyin’ deme lüksü yok. Kimsenin bu türlü bir hakkı olduğunu düşünmüyorum” diye konuştu.

Reha Ruhavioğlu “Türklerle Kürtlerin çıkarlarının 100 yıl sonra tekrar ortaklaşabileceği bir eşikte olduğumuzu düşünüyorum. Bu açıdan göstergeler olumlu” değerlendirmesinde bulundu.

KÜRTLERİN RASTGELE BİR SÜRECE DAYANAĞI 3’TE 2’NİN ALTINA DÜŞMÜYOR

Kürt toplumunda Kürt sorununu çözmekle ilgili rastgele bir sürece dayanağın 3’te 2’nin altına düşmediğini söyleyen Ruhavioğlu, “Sadece devam eden süreç için konuşmuyorum. ‘Kürt sorununu çözecek bir şey olursa…’ diye başlayan sorulara verilen takviye karşılıkları 3’te 2’den başlıyor, alt başlıklarda yüzde 85’lere kadar çıkıyor” dedi.

KÜRTLER KATEGORİK OLARAK SİLAHSIZ TAHLİLİN DESTEKÇİSİ

Kürt toplumunun kategorik olarak Kürt probleminde silahsız bir tahlilin destekçisi olduğunu tabir eden Ruhavioğlu, “2015’ten bu yana silahların Türkiye sathında manasını kaybettiği ve alanın sivil siyasete terk edilmesi gerektiği ile ilgili güçlü bir kanaat var. Bu türlü düşünenler de 3’te 2 civarında. Geriye kalan 3’te 1 de ‘Silahlı uğraş olsun’ demiyor. ‘Silah bırakılırsa ne olacak? Sivil siyasete de alan açılmıyor’ üzere tasaları var” diye konuştu.

BAHÇELİ’NİN BAŞLATTIĞI SÜRECE DAYANAK 3’TE 1, ŞERHLİ DAYANAK 3’TE 1

Bahçeli’nin başlattığı sürece Kürt toplumunun takviyesinin ne oranda olduğunu sorduğumuz Ruhavioğlu, “Mevcut süreci somut olarak sorduğumuzda olağanda 3’te 2 olan takviyenin düştüğünü görüyoruz. Bugün Bahçeli’nin başlattığı sürece Kürt kamuoyunun takviyesi yaklaşık 3’te 1. 3’te 1 de şerhli destekçiler var” dedi.

İNSANLARIN SÜRECE İNANCI ÇELİŞKİLER DUVARINA ÇARPIYOR

Normalde 3’te 2 olan tahlil sürecine dayanağın bugünkü süreç için 3’te 1’e düşmesinin sebeplerinden birinin sürecin çok karmaşık ilerlemesi olduğunu söz eden Ruhavioğlu, “İnsanlar ‘Destekleyelim de bir yandan kayyım atanıyor’ diyorlar. Yani aslında insanların sürece inançları hükümetin siyasetleri sebebiyle daima çelişkiler duvarına çarpıyor. Bu türlü şeyler olunca da bu süreç toplumdan çok güçlü bir dayanak almıyor” tabirlerini kullandı.

Ruhavioğlu “Hem Kürt tarafı hem hükümet ketum davranıyor” dedi.

SÜRECİ DESTEKLEME POTANSİYELİ YÜKSEK FAKAT DAYANAK DÜŞÜK

Ruhavioğlu, şöyle devam etti: “Dolayısıyla bugünkü sürece dayanağın potansiyeli yüksek ancak dayanak şimdi düşük. O takviye tam toparlanacak oluyor kayyım atanıyor. Üzerinden bir müddet geçiyor, silahsızlanma ile ilgili kıymetli bir gündem oluyor. Yeniden tam sürece takviye yükselecekken diğer bir kayyım ataması oluyor.”

AKTÖRLER SÜRECİN GÜZELE GİTTİĞİNİ SÖYLÜYOR LAKİN SÜREÇ YOK

Sürece dayanağın beklenen oranda yükselmemesinin sebeplerinden birinin de tarafların ‘ketumluğu’ olduğunu kaydeden Ruhavioğlu, “Hem Kürt tarafı hem hükümet ketum davranıyor. Sürecin güzele gittiğini söylüyorlar fakat süreç yok” dedi.

KÜRT TOPLUMU KENDİ AKTÖRLERİNE GÜVENDİĞİ İÇİN SÜRECİN GÜZELE GİDEBİLECEĞİNE İNANIYOR

Kürt toplumunun sürece dair inancının sebeplerinden birinin siyasi aktörlerine duydukları inanç olduğunu belirten Ruhavioğlu, “Bu bir terörsüz Türkiye teşebbüsüdür. Münasebetiyle silahlarını bırakacaklar, teslim olacaklar’ diyor hükümet. Kürtler de bunu duyduklarında ‘İşler Kürtlerin zihnindeki üzere gitmiyor mu sanki?’ diye soruyor. Fakat dönüp Kürt aktörlerle konuştuklarında Kürt aktörler de işlerin uygun gittiğini söylüyor. DEM Parti’den yapılan açıklamalar, Öcalan’dan gelen bildiriler, Rojava’dan gelen iletiler daima ‘süreç düzgün gidiyor, daima birlikte özgürleşeceğiz’ tarafında oluyor. Kürt toplumu kendi aktörlerine güvendiği için sürecin düzgüne gidebileceğine inanıyor” diye konuştu.

İŞ TOPLUMLA KONUŞMA EVRESİNE GELMEDİ

Sürece dair merak, ilgi ve tasanın yüksek, heyecanın ise az olduğunu belirten Ruhavioğlu, “2013-2015 süreci ile karşılaştırdığımızda o periyot toplumsal dayanak, toplumsal heyecan daha yüksekti. Lakin hükümet şu anda toplumsal dayanağa muhtaçlık duymuyor üzere. İş toplumla konuşma etabına şimdi gelmedi. İç siyaset otoriter siyasetlerle ilerletilirken bu süreç ise daha çok Rojava irtibatlı müzakereyi ve uzlaşmayı merkeze alıyor” dedi.

TUTARSIZLIK VE KARMAŞIK SİYASET SÜRECE TOPLUMSAL TAKVİYENİN BÜYÜMESİNİN ÖNÜNDE ENGEL

Türk kamuoyunun da Kürt kamuoyunun da tüm bu gelişmeleri manalı bir bütünün kesimleri haline getirmekte zorlanabileceğini kaydeden Ruhavioğlu, “Örneğin Kürtler sabah uyanıyor, bakıyor Siirt’e kayyım atanmış. ‘Demek ki bunların sıkıntısı barış değil’ diyor doğal olarak. Bu tutarsızlık, bu karmaşık siyaset sürecin önündeki toplumsal takviyenin büyümesinin önünde bir pürüze dönüşüyor” dedi.

KÜRTLER NE İSTİYOR?

Kürt toplumunun telaşlarını ve baş karışıklığını gidermek için kutuplaştırıcı ve ayrımcı lisandan vazgeçilmesi gerektiğini tabir eden Ruhavioğlu, Kürtlerin sürece dair beklentilerini de şöyle sıraladı:
“Kürtlerin ikinci sınıf vatandaş olduğu, ayrımcılığa uğradığı siyasi atmosferin sona ermesini istiyorlar. Kürtçenin de Türkçe kadar paha gördüğü olumlu bir siyasi telaffuz çerçevesi görmek istiyorlar. ‘Dilimiz kaybolmasın, eğitimde ve kamu hizmetlerinde kullanmak istiyoruz’ diyorlar kabaca. Ayrıyeten siyasete iştirakin önündeki mahzurların kaldırılmasını istiyorlar. Daima kayyım atandığında devlet eliyle yapısal bir ayrımcılığa maruz kaldıklarını ve siyasete katılma haklarının ellerinden alındığını düşünüyorlar. Yani somut iki talep ana lisanı sıkıntısı ve kayyım uygulamalarının sonlanması.”

Reha Ruhavioğlu, Kürtlerin taleplerinin gerçekleşmesi güç talepler olmadığını tabir ediyor.

KÜRT KİMLİĞİNİN EŞİT OLDUĞUNU HİSSETMEK İSTİYORLAR

“Örneğin Demirtaş üzere birisinin mahpusta olduğu bir durumda siz sürece toplumsal dayanağı yükseltemezsiniz. Demirtaş üzere insanların özgürce siyaset yapabilmesi, mahpusta keyfi tutulmamaları, yani yeniden siyaset yapmanın teminatının sağlanması beklentileri var. Bir de Türkiye’nin gerçek bir kesimi olduklarına dair ‘kimliğin tanınması’ üzere bir beklenti var. Kürt kimliğinin de Türkiye’de eşit bir kimlik olduğunu hissetmek istiyorlar. Bunu uzmanlar Anayasa’nın 66’ncı unsurunun değiştirilmesi üzere yorumluyorlar. Ayrımcılığa uğradıklarına dair, devlet nezdinde Kürtlerle Türklerin eşit olmadığına dair de güçlü kanaatler var. Bunların giderilmesini ve eşitliğin tesis edilmesini istiyorlar. Bölgesel eşitsizliğin giderilmesi ve Kürtlerin de ülkenin öteki bölgelerindeki ekonomik üretimden faydalanmalarını bekliyorlar. Örneğin petrolün Batman’dan çıkartılıp Türkiye’nin batısında işlenmesi orada bir petrol bölümü yaratıyor fakat Batman’da işsizlik Türkiye ortalamasının iki katında.”

KÜRTLERİN TALEPLERİNİN GERÇEKLEŞMESİ ÇOK SIKINTI DEĞİL

Kürtlerin taleplerinin gerçekleşmesi sıkıntı talepler olmadığını söz eden Ruhavioğlu, “Türk toplumuna Kürtlerin birtakım taleplerini sorduğumuzda, öz idare, federasyon üzere daha teritoryal statü ile ilgili olan talepler bir bariyerle karşılaşıyor. Lakin mesela ana lisanı sorununu gündem ettiğimizde, ‘Kürt çocukları okulda nasıl eğitim görsün? Bu talepleri makul’ diyebiliyorlar. ‘Kürtçe resmi lisan olsun’ demiyor lakin Kürtçenin okullarda kullanılmasını Türk toplumunun yarıya yakını çeşitli seviyelerde destekliyor” dedi.

KÜRTLER TUZAĞA DÜŞMEYECEK POLİTİK BİLİNCE SAHİP

Kamuoyunun bir kısmında ve kendini ‘muhalif’ olarak tanımlayan medyada bu sürece dair sıklıkla ‘Kürtler bizi sattı’, ‘Kürtler kandırılıyor’ üzere yorumlar yapılmasını pahalandıran Ruhavioğlu, “Bugün muhalif kamuoyu iki şeyi söylüyor: ‘Eyvah Tayyip Erdoğan Kürtleri tekrar kandırıyor’, ’Eyvah Kürtler tekrar bizi satacak’. Kürt dediğimiz demografinin tek bir yapı olmadığını bir kenara bırakalım; ekranlarda bu yorumları yapan, gazetelerde yazanlar için söylüyorum; Kürtler Tayyip Erdoğan’ın karşısında durmak için muhalefetten çok daha fazla sebebe sahipler. Ayrıyeten kendi kararlarında tuzağa düşmeyecek bir politik bilince sahipler” tabirlerini kullandı.

MUHATAP TERCİH ETME LÜKSÜ YOK

Müzakere süreçlerinde muhatap tercih etme lüksü olmadığını kaydeden Rehavioğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Burada sorun şu; Tayyip Erdoğan cumhurbaşkanıysa ve siz Tayyip Erdoğan’la bir müzakere masasındaysanız muhatabınızı değiştirme lüksünüz yok. Tayyip Erdoğan’ın Öcalan dışında diğer biriyle bu görüşmeleri yürütme bahtı var mı? Mesela Zekeriya Yapıcıoğlu’yla bir toplumsal meşruiyeti, siyasi meşruiyeti olur mu? Olmaz. Münasebetiyle Tayyip Erdoğan nasıl muhatap seçme özgürlüğüne sahip değilse, Kürtler de muhatap tercih etme özgürlüğüne o kadar sahip değiller. ‘Bekleyebilirler. Hudut dışında silahlı operasyonlar, hudut içinde de siyasi operasyonlar, 10 yıl daha dayanalım. Muhalefet geldiğinde o vakit onlarla anlaşırız’ diyebilirdi. Bu da bir seçenek lakin demiyorlar. Dememelerinin altında muhalefette de güçlü, Tayyip Erdoğan’ınkiyle rekabet edebilecek bir süreç fikri olmaması yatıyor.”

MUHALEFETİN KÜRTLERE ‘ERDOĞAN’A HAYIR DEYİN, BEKLEYİN’ DEME LÜKSÜ YOK

Hükümet CHP ve toplumsal muhalefete karşı otoriter bir süreç yürütmesinin muhalefetin bu sürece dair tasalarını artırdığını ve bunun anlaşılır olduğunu belirten Ruhavioğlu şöyle devam etti:
“Burada muhalefetten beklenti şu olabilir; nasıl ki iktidar kendi mukadderatıyla Türk sorununun mukadderatını birbirine bağlıyor ve muhalefet bunu eleştiriyorsa muhalefet bu ikisini birbirinden ayırt edebilecek bir strateji ortaya koyabilir. Yani sürece evet fakat Tayyip Erdoğan’ın başkanlığına hayır üzere bir şeyi merkeze alarak güçlü bir siyaseti kurgulayabilir. ‘Bu süreci yürüsün ancak iktidar değişimi vakti geldiğinde Kürtlerin dayanağını biz alalım’ üzere bir formülün çalışabileceğini, sıkıntı olduğunu ancak imkansız olmadığını düşünüyorum. Burada muhalefetin Kürtlere, ‘Tayyip Erdoğan’a hayır deyin, bekleyin’ deme lüksü yok. Kimsenin bu türlü bir hakkı olduğunu düşünmüyorum.”

SİLAHSIZLANMA BİR EŞİK OLACAK

2013-2015 süreci ile karşılaştırdığında bu sürecin olumlu neticelenmesi için çok fazla sebep gördüğünü söyleyen Ruhavioğlu, şöyle konuştu:
“Bir sefer silahsızlanmanın kendisi bir eşik olacak. Hem Türkiye açısından hem Kürtler açısından silahların bırakılmış olması çok büyük bir mana tabir edecek. Türklerle Kürtlerin çıkarlarının 100 yıl sonra tekrar ortaklaşabileceği bir eşikte olduğumuzu düşünüyorum. Bu açıdan göstergeler olumlu. Ancak elbette ki bu olumlu göstergeler kullanılabilirse. Yarın bir uzlaşmazlık olur, süreç tekrar çökerse bu hepimizin hayatının daha berbat olacağı manasına da geliyor. Yani bir yandan Kürtlerle Türklerin birlikte kazanabileceği bir eşikteyiz, bir yandan bıçak sırtı bir yerdeyiz. Ben buna karşın güzel gidebileceğini düşünüyorum. Şimdi İmralı, Cumhur İttifakı ve Rojava çizgisinde bir trafik var ve bu trafiğin temel konusu silahsızlanma. O sebeple de sivil aktörler şimdi oynayabilecekleri rolü oynamıyorlar zira şimdi sahne almış değiller. Silahsızlanma etabına hakikaten manalı bir halde gelirsek artık sürecin toplumsallaşmasına dair muhtaçlığın kendini daha fazla göstereceğini ve tahminen de süreci toplumsallaştırabilecek aktörlerin fakat o vakit rollerini uygun oynayabileceklerini düşünüyorum.”