Santorini’de deprem dalgası: ‘Tüm senaryolara karşı hazırlıklı olmalıyız’

LEFKOŞA – Komşu Yunanistan’ın turistik cenneti Santorini Adası’nın açıklarında son günlerde kayda bedel bir sarsıntı fırtınası yaşanıyor. En büyükleri Richter ölçeğiyle 4 ve üzeri olan zelzeleler, başşehir Atina’da fevkalâde toplantıların yapılmasına, anakaradan adalara destek arama ve kurtarma gruplarının gönderilmesine ve başta Santorini olmak üzere kimi adalarda eğitim-öğretime orta verilmesine yol açtı.

Son gelişmeler ışığında, mevzuya ait tanınmış uzmanların görüşleri dikkatle bedellendiriliyor. Yunanistan’ın büyük medya kuruluşlarına konuşan uzmanlar, farklı senaryolar üzerinde duruyor. Uzman görüşleri, Santorini açıklarındaki sismik hareketliliğin ciddiyetini ortaya koyuyor. Hem tektonik hem de volkanik süreçlerin iç içe geçtiği bu bölgede, zelzeleler sıradan bir dizi olayın ötesinde, geçmişte büyük felaketlere neden olan sınırın tekrar faaliyete geçtiğine işaret ediyor.

Komşu ülkenin uzmanları, mevcut zelzele dizisinin ilerleyen saatlerde Richter ölçeğiyle 6’nın üzerinde şiddetli bir ana şok haline dönüşebileceği ihtimaline karşı dikkatli olunması gerektiğini belirtiyor.

‘BÖLGEDEKİ HAREKETLİLİK SON DERECE CİDDİ’

Atina Teknik ve Araştırma Üniversitesi’nde (APTH) misyonlu sismoloji profesörü Manolis Skordilis, bölgedeki sismik hareketliliğin ‘son derece ciddi’ olduğunu vurguluyor. Zelzele uzmanı, özel radyo istasyonu Praktoreio 104,9 FM üzerinden yaptığı açıklamada, son iki gün içinde Santorini etrafında yüzlerce sarsıntının kaydedildiğini ve vatandaşların giderek artan bir telaşa kapıldığını belirtti.

Skordilis, “Görünüşe nazaran burada geniş bir alanı kapsayan bir sismik aktivite devreye girdi. Kaydedilen zelzelelerin büyüklüğü ekseriyetle 4 ve üzeri düzeyde gerçekleşiyor. Bu durum, geçmişte büyük felaketlerle karşılaşılmış alanın tekrar uyanışına işaret ediyor. Mevcut bilgiler, ilerleyen saatlerde 6 Richter’in üzerinde bir ana şok mümkünlüğünü da gözler önüne seriyor” dedi.

TSUNAMİ RİSKİ

Profesör Skordilis, mevcut veriler ışığında bölgede şimdi bir ‘ana depremin’ ortaya çıkmadığını, bilakis geniş ve etkin bir bölgede dizi halinde devam eden zelzeleler olduğunu tabir etti. Skordilis, bilhassa sarsıntıların Santorini’nin ünlü volkanik kalderası içindeki volkanla bağlı olmadığını, bilakis büsbütün tektonik kaynaklı olduğunu vurguladı. Ama, şayet deniz altında 6’nın üzerinde bir zelzele gerçekleşirse, yakında bir tsunami riski de gündeme gelebilir.

Skordilis, 1956’da tıpkı sınır üzerinde meydana gelen 7,3 büyüklüğündeki sarsıntının akabinde oluşan dev tsunami olayını hatırlatarak, “Bu nedenle, mümkün bir yüksek şiddetli sarsıntıda tsunami ihtimalini göz gerisi etmemek gerekiyor” diye uyardı.

BELİRSİZLİKLERİN IŞIĞINDA OPERASYONEL ÖNLEMLER

Bölgedeki depremsellik konusunda bir öbür önde gelen ses, sismik risk kıymetlendirme komitesinin üyesi olan Gerasimos Papadopoulos oldu. Papadopoulos, “Bu cins doğal olayların tabiatı gereği birçok belirsizlik ve zorluk mevcut. Elde ettiğimiz sonuçlar, lakin alınacak olan operasyonel tedbirleri yönlendirmek ismine epey kıymetli birer gösterge. Şu anki datalar ışığında, kesin bir sonuca varmak mümkün değil” sözlerini kullandı. Zelzele hareketlerinin öngörülemez tabiatı, alınan önlemlerin de daima güncellenmesini mecburî kılıyor.

MERKEZ SANTORİNİ’DEN KUZEYDOĞUYA KAYIYOR

Yunanistan basınına konuşan Jeodinamik Enstitüsü yöneticisi Vasilis Karastathis, sarsıntıların seyrine ait değerli değerlendirmelerde bulundu. Karastathis, “Deprem sıklığının azalması ve büyüklüklerinin istikrara kavuşması üzere değişiklikler gözlemlenmedikçe içimiz rahatlamayacak. Şu an için bilhassa büyük zelzelelerin odak noktalarının Santorini’den kuzeydoğu istikametinde kayarak adadan uzaklaştığını tespit ettik” formunda konuştu.

Mevcut zelzele senaryosuna nazaran, 5,5 büyüklüğünde bir sarsıntı meydana gelmesi durumunda, Santorini Adası’ndaki konutların büyük çoğunluğunun çağdaş ve sağlam yapıda olması sayesinde önemli bir yıkım beklenmiyor. Lakin Karastathis, bilhassa yer yapısı ve küçük ölçekli toprak kaymaları üzere ikincil risklere dikkat çekerek, “Küçük zelzeleler bile taban yapısında ve arazi stabilitesinde meselelere yol açabilir. Bu nedenle bu cins risklere karşı tedbir almayı ihmal etmemeliyiz” ikazında bulundu.

Karastathis ayrıyeten, bölgedeki gelişmeleri yakından takip etmek hedefiyle önümüzdeki günlerde Anafi ve Amorgos adalarına yeni sismograf aygıtları kurulacağını açıkladı. Bu aygıtların zelzele hareketlerini daha yüksek kalitede bilgilerle tahlil etmede ve gelecekteki muhtemel senaryoları daha isabetli bir biçimde öngörmede kıymetli bir rol oynayacağı söz edildi.

TEKTONİK VE VOLKANİK ETKİLEŞİMLER

Yunanistan basınına konuşan bir öbür uzman olan, Ulusal Gözlemevi kapsamında Geodinamik Enstitüsü’nde çalışmalar yürüten araştırma yöneticisi Athanassios Gkanas, “1956’da meydana gelen 7,3 büyüklüğündeki sarsıntının sorumlu olduğu Amorgos sınırının yine aktive olma riski bulunmuyor. Burada temel tehlike, Santorini’nin kuzeydoğusunda, Kolumbo ile Anydros ortasında gözlemlenen ve son 24 saatte 12’den fazla 4 ve üzeri büyüklükte sarsıntı kaydedilen bölgeden geliyor” biçiminde konuştu.

Gkanas, bölgedeki sismik hareketin kökenine ait kıymetli açıklamalarda bulundu. “Gözlemlenen zelzelelerin tektonik kaynaklı olmasına karşın, 2 Ağustos 2024’te başlayıp yavaşça yayılan volkanik bir aktivite tarafından tetiklendiğini görüyoruz. Bu durumu, Thira-Kolumbo volkanik kompleksi üzerinde devam eden bir ‘sismovolkanik kriz’ olarak kıymetlendirmeli ve muhtemel tüm senaryolara karşı hazırlıklı olmalıyız” dedi. Gkanas’ın açıklamaları, mevcut durumun tektonik ve volkanik etkileşimlerin karmaşık bir birleşimi olduğunu ortaya koyuyor.

KRİTİK EŞİK 5,5

Santorini’de bulunan ve mahallî kriz idaresinde etkin rol oynayan Prof. Evthymios Lekkas, adanın karşı karşıya olduğu depremsellik durumuna ait umut verici ancak temkinli değerlendirmelerde bulundu. Yunanistan kamu radyo-televizyon kurumu ERT ile görüşlerini paylaşan Lekkas, “Deprem şiddeti 5,5’i aşmadığı sürece, çağdaş yapılarımız sayesinde büyük çaplı bir yıkım beklemiyoruz. Lakin, şu anki faal dönemin haftalar hatta aylar sürebileceğini göz önüne almamız gerekiyor” dedi.

Lekkas, alınan acil kararlar hakkında bilgi verirken, “Özel bir komite toplanarak okulların tatil edilmesi ve başka acil durum tedbirlerinin uygulanması tarafındaki kararları nihaileştirecek. Bu önlemler hem halkımızın güvenliğini temin etmek hem de mümkün bir tsunamiyi evvelden göğüslemek için hayati ehemmiyete sahip” dedi. Lekkas, ayrıyeten, “15 uzman bilim insanıyla yaptığımız ayrıntılı incelemeler sonucunda, sismik hareketliliğin Santorini’deki volkanik faaliyetlerle bir alakası olmadığını kesin olarak tespit ettik. Sarsıntıların merkez üslerinin adadan uzaklaşması umut verici olsa da sürecin nasıl ilerleyeceğini şimdi öngöremiyoruz” formunda konuştu.