Almanya basınında geçen hafta: ‘Türkiye’ye daha eleştirel sorular lütfen…’

Erken genel seçimler için 23 Şubat’ta sandık başına gidecek olan Almanya, faşist Almanya için Alternatif (AfD) partisinin yükselişinden dolayı de olsa gerek komşusu Avusturya’da aylardır devam eden hükümet kur(ama)ma sürecini yakından takip ediyor. Sandıktan birinci çıkan faşist Avusturya Özgürlük Partisi’ni (FPÖ) dışlayarak yürütülen üçlü koalisyon görüşmelerinin sonuçsuz kalmasıyla hükümet kurma misyonunun Cumhurbaşkanı Alexander van der Bellen tarafından FPÖ’ye verilmesi Almanya ana akım medyasında telaşla karşılanmışa benziyor. Der Spiegel’in eski Türkiye temsilcisi Hasnain Kazim, başşehir Viyana’dan Almanya basınına yaptığı değerlendirmede, Avusturya’da yine seçime gidilmesi halinde FPÖ’nün sandıktan daha da güçlü çıkabileceğine işaret etti.

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock’un 3 Ocak’ta Fransalı mevkidaşı Jean-Noël Barrot ile birlikte Suriye’ye yaptığı ziyaret de üzerinden 10 gün geçmesine rağmen hala bilhassa Heyet Tahrir Şam (HTŞ) lideri Muhammed el Colani’nin (Ahmed el Şara) Baerbock ile el sıkışmaması üzerinden tartışılmayı sürdürüyor. Basında çıkan birtakım yorumlara nazaran ise temelinde ‘kültürel’ addedilebilecek bu tutuma odaklanarak yapılan değerlendirmeler, bir yandan da dikkatleri gerçekte kıymetli olan mevzulardan öbür yere çekiyor.

AfD Eşbaşkanı ve federal başbakan adayı Alice Weidel ile yaptığı canlı yayınla Almanya’daki tartışmalarda yerini koruyan milyarder iş insanı Elon Musk’tan ülkede düzenlenen Filistin’e takviye aksiyonlarına ve Türkiye’deki basın özgürlüğünün durumuna ait dertlere geçtiğimiz hafta Almanya basınında öne çıkan haber ve yorumlardan kimileri şöyleydi…

‘EL SIKIŞMA TARTIŞMASI DİKKATLERİ TEMEL OLANDAN UZAKLAŞTIRIYOR’

Suriyeli Kürt gazeteci Asia Haidar, haftalık siyaset dergisi Der Spiegel için kaleme aldığı “Reddedilen el sıkışma tartışmaları dikkatleri temel olandan uzaklaştırıyor” başlıklı yazısında, Colani’nin (Şara) Baerbock ve Barrot’yu başşehir Şam’daki ‘Halk Sarayı’nda karşılaması sırasında yaşanan sahneye ‘bir Suriyeli olarak farklı bakılabileceğine’ işaret etti. Yaşanan olayın kendisi için şaşırtan olmadığına dikkat çeken gazeteci, “Pek çok Alman için, Şara’nın Baerbock’a karşı davranışı rahatsız edici olabilir. Burada bir kişinin elini sıkmamak kabalık olarak değerlendirildiği için bunu öncelikle bir hakaret olarak görüyorlar. Ben ise hem Kürt hem Suriyeli hem Alman hem de bir feminist olarak yaşanan olaya farklı bakıyorum. Suriye’de ve İslam’da pek çok dindar kişinin bayanlarla tokalaşmayı değil, ellerini kalplerine götürüp Şara’nın yaptığı üzere gülümsemeyi bir hürmet ve takdir göstergesi olarak gördüğünü biliyorum” değerlendirmesinde bulundu. 8 Aralık’ta Beşar Esad idaresinin yıkılması sonrasında kendisinin de Suriye’de benzeri bir sahne yaşadığını anlatan Haidar, burada değerli olanın el sıkışma değil azınlıklar ve bayanlara sağlanacak haklar konusu da dahil olmak üzere HTŞ’nin bundan sonra nasıl bir siyaset izleyeceği olduğuna dikkat çekerek kelamlarını özetle şöyle sürdürdü: “Sadece bu görüşme bile her iki taraf için de büyük ve kıymetli bir jestti: 13 yıllık bir izolasyonun akabinde birinci ziyaret ve net bir bildiri teşkil ediyordu: Köprüler inşa etmek istiyoruz. Ama tokalaşmanın olmaması münasebetiyle pek çok kişi bunu yanlış anladı. Pek çok Alman bu tutumu saygısız bulurken birçok Suriyeliye nazaran ise bu husustaki tartışma saygısızdı. Elbette Şara’yı Baerbock’un el sıkışmayı reddetmesini hakaret olarak algılamış olması gerektiği gerçeğini görmezden gelmekle suçlamak mümkün. Ne de olsa orada onun konuğuydu. Lakin sonuçta sıkıntı bir görüntü kesidinden ve reddedilen bir tokalaşmadan çok daha fazlası. Bu, uzun bir sessizlik periyodunun akabinde yine yakınlaşmaya çalışan iki ülkenin kıssasını anlatıyor.” (7 Ocak)

‘AVUSTURYA YİNE SEÇİME GİDERSE FPÖ SANDIKTAN DAHA GÜÇLÜ ÇIKAR’

Son bir hafta içinde Almanya kamuoyunu meşgul eden bir öteki mevzu da elbet Avusturya’daki hükümet kurma gayretleriydi. Cumhurbaşkanı Van der Bellen, liberal Yeni Avusturya Partisi’nin (NEOS) Eylül 2024’teki seçimlerin akabinde merkez sağ Halk Partisi (ÖVP) ve Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) ile yürüttüğü koalisyon görüşmelerinden çekilmesi üzerine hükümeti kurma misyonunu sandıktan birinci sırada çıkan faşist FPÖ lideri Herbert Kickl’e verdi. Gazeteci ve müellif Hasnain Kazim, 6 Ocak’taki Van der Bellen-Kickl görüşmesinin akabinde mevzuya ait olarak Welt TV’ye verdiği demeçte, başşehir Viyana’da severek yaşadığını, 50 yıllık hayatında kendi özgür iradesiyle en uzun mühlet yaşadığı yerin burası olduğunu ve buradan ayrılmak istemediğini anlatarak, “Geleceğe kaygıyla bakıyorum; panikle değil lakin tasayla zira elbette buradaki toplumsal iklimin nasıl değişeceğini bilmiyorum” değerlendirmesinde bulundu. Avusturya’da bildiği kadarıyla ateşe verilen mülteci merkezlerinin ve ‘insan avlarının’ olmadığını ve Avusturya’nın kırsal bölümleri de dahil olmak üzere çok kültürlü bir ülke olduğunu belirten Kazim, FPÖ’nün faşist kümeler ve neo-Naziler ile bağlarına işaret ederek ülkedeki bu durumun değişebileceğine, bunun da kendisinde büyük bir tasa yarattığına dikkat çekti. ÖVP’nin FPÖ ile başlatılan ikili koalisyon görüşmelerinde ‘kırmızı çizgilerinin’ ne olabileceği sorusunu da yanıtlayan gazeteci, “Büyük soru bu. Dürüst olmam gerekirse; ÖVP’nin çok da fazla kırmızı çizgisinin olmasına müsaade verilebileceğini sanmıyorum” dedi. Rusya’ya yakınlık konusunda iki parti ortasında çok büyük farklar olduğunu, FPÖ’nün Rusya’ya ve Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın olduğunu belirten Kazim, “Ama şurası açık ki şayet koalisyon kurulmazsa tekrar seçim yapılacak. Nispeten açık olan bir öteki nokta da şu: FPÖ ve Kickl bu türlü bir durumda buradan daha da güçlenerek çıkacaktır. Bu da FPÖ için daha düzgün, ÖVP için daha makus bir durum demek. Bu türlü bir durumda soru işaretleri daha da artacaktır” diye konuştu. (7 Ocak)

‘ELON MUSK, ASLINDA HÂLÂ KÜÇÜK BİR ÇOCUK’

Almanya’da ise son haftalarda devam eden AfD tartışmalarında bilhassa bir isim öne çıkıyor: Elon Musk. AfD Eşbaşkanı ve federal başbakan adayı Alice Weidel, 9 Ocak akşamı Musk’ın sahibi olduğu X toplumsal medya platformunda Musk ile bir ortaya geldi. Weidel’ın AfD ile Naziler ortasında olduğunu sav ettiği farkı anlatırken sarf ettiği Nazi lideri Adolf Hitler’in ‘komünist, sosyalist bir adam’ olduğu yönündeki sözleri, en kibar tabirle ağızlarda kekremsi bir tat bıraktı. Berliner Zeitung’a nazaran, Elon Musk’ı ‘AfD hayranı’ haline getiren kişi, 24 yaşındaki Naomi Seibt olmuştu. Seibt’ın X’te AfD’yi desteklediği paylaşımları Musk’ın dikkatini çekmiş, Musk ve Seibt evvel yorumlarda, akabinde direkt bildiriler (DM) üzerinden konuşmaya başlamıştı. İklim krizi ve Covid-19 aşılarına karşı kuşkucu yaklaşımı ile bilinen ve X’teki paylaşımları münasebetiyle kendisini ‘gazeteci’ addeden Seibt, gazeteci Sophie-Marie Schulz’a verdiği röportajda Musk ile irtibatının nasıl başladığını anlattı. Buna nazaran, Seibt, Haziran 2024’teki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerine giden süreçte AfD’yi desteklediğine dair bir paylaşım yapmış, bu paylaşımı X’in algoritmasının da sayesinde Musk’ın önüne düşmüştü. Musk, bu paylaşıma yaptığı yorumda, “Ne vakit AfD ile ilgili bir şey duysam, olumsuz bir geri dönüş alıyorum ve herkes onun tehlikeli bir parti olduğunu söylüyor. Orada neler oluyor?” diye yazdı. Bu birinci etkileşimlerini “İlk kez sahiden nüfuzu olan biri bana dikkat etti. Ona AfD’nin ardında olduğumu açıklamam gerektiği benim için açıktı” kelamlarıyla anlatan Seibt, akabinde Musk’ın sorularını çektiği İngilizce görüntülerle yanıtlayıp X hesabından paylaşmaya başladı. Kendisinin ‘böyle bir içeriği milletlerarası kamuoyuna sunan tek Alman’ olduğunu, kendisinin AfD üyesi olmadığını lakin AfD’yi aşırı sağcı bir parti olarak da görmediğini söyleyen Seibt, Musk’ın kendisine ‘meme’ler de göndermeye başladığını belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü: “O ‘meme’leri seviyor. O aslında hâlâ küçük bir çocuk lakin inanılmaz derecede de zeki. Bir noktada bizi Mars’a götürecek.” (8 Ocak)

REKTÖRDEN POLİSE REAKSİYON: SİZE MUHTAÇLIĞIMIZ YOK

İsrail’in Gazze Şeridi’ne hücumları 15 aydır devam ederken, taarruzların birinci aylarında bilhassa üniversitelerde başlayan protestolar birebir ivmeyle olmasa da devam ediyor. Almanya’da da başşehir Berlin’deki Alice Salomon Yüksek Okulu’nun öğrencileri Filistin’e takviye için okulda işgal hareketi başlattı. Okuldaki aksiyonun evvel Almanya, akabinde dünya kamuoyunun gündemine gelmesi ise rektör Bettina Völter’in polisin okula girmesine müsaade vermemesi ve bu anların görüntü imajlarının toplumsal medyada paylaşılmasıyla oldu. Gazeteci Hanno Fleckenstein’ın pazartesi günü konferans salonunda başlayan işgal hareketine ait haberine nazaran, okulun pencerelerinde “Dünyada barış, emperyalizme ölüm” ve “Özgür Filistin” pankartları ile Filistin bayrağı asılıyken, okulun çabucak yakınlarında ise altı polis aracı hazır bekletiliyordu. Aksiyonu mümkün kılan bir etmenin de okul idaresinin protestoculara karşı hoşgörülü tavrı olduğuna işaret edilen haberde, rektör Vötter’in protestocuların yavaş yavaş okuldan ayrıldığı sırada polis karşısında öğrencilerine gösterdiği muhafazacı tavra dikkat çekildi. Buna nazaran, Vötter, okul kapısı önüne gelen polislere, “Size muhtaçlığımız yok” diye seslenmişti: “Ben bu üniversitenin rektörüyüm. Okulumuzun kuralları var ve sizi ben çağırmadım.” Öte yandan, Berlin’in Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU) partili Belediye Başkanı Kei Wegner, rektörün kelamlarını ‘tamamen akıl almaz’ olarak eleştirirken, salı günü üniversiteden yapılan açıklamada da ‘polis ile yapan ve yakın bir temas içinde olunduğuna’ lakin hareketlere müsamaha gösterilmeye de devam edileceğine dikkat çekildi. Die Tageszeitung (taz) gazetesine konuşan üç hareketçi öğrenci ise ‘ihtiyatlı bir övgüde’ bulunduğu üniversite idaresinin bu hoşgörülü tutumunun protestocuların taleplerini yerine getirmedikleri gerçeğini gizlememesi gerektiğine vurgu yaptı. Öğrenciler, okulun ‘işgal ve savaşla irtibatı olan İsrailli kurumlarla’ bağını kesmesini talep ediyor. (7 Ocak)

‘BU YASALAR BİZDE OLSA BİRÇOK GAZETECİ MAHPUSTA OLURDU’

Son olarak, Türkiye’deki basın özgürlüğünün durumu, geçtiğimiz hafta Almanya basınında kendisine yer buldu. Mandy Tröger, “Türkiye’ye daha eleştirel sorular lütfen!” başlıklı yazısında, “Türkiye basın özgürlüğü endeksinde alt sıralarda. Bundan şikayet eden, hakkında dava açılmasını göze almalı. Ancak hükümetimiz Ankara ile çalışıyor” dedi. Türk milliyetçiliğinin Türkiye’de norm olduğunu ve onu eleştiren gazetecilerin işini kaybedebileceğini ya da mahpusa girebileceğini söyleyen gazeteci, Türkiye’deki gazetecilere Terörle Mücadele Kanunu (TMK) uyarınca ve ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ savıyla açılan davalara dikkat çekerek, “Bu tıp yasalar trafik ışığı koalisyon hükümeti devrinde yürürlükte olsa Alman gazetecilerin birden fazla hapishanede olurdu” diye yazdı. ‘Türkiye’de bunun latife olmadığını’ belirten Tröger, 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsü sonrasında tutuklanan gazetecilerle kapatılan basın-yayın organlarına ve Kürtlerin karşı karşıya kaldığı baskıyı eleştiren Kürt gazetecilerin ‘Türk devletinin düşmanı’ ilan edilmesine işaret etti. Yazısında Hürriyet gazetesinin logosunda yer alan “Türkiye Türklerindir” tabirine atıfla, “Şunu soruyoruz: Türkiye Türklerinse kimin değil?” diyerek ülkedeki ‘onlarca lisana ve etnik gruba’ dikkat çeken ve Suriye’de öldürülen gazeteciler Nazım Daştan ve Cihan Alım hakkında Alman Gazeteciler Birliği’nin (DJV) Türkiye’den açıklama talep ettiğini hatırlatan gazeteci, yazısını şu sözlerle sonlandırdı: “Alman hükümeti, bu gelişmelerin farkında ancak yeniden de Türkiye ile yakın işbirliği içinde. Deutsche Welle, 2019 yılının başında, müdafaa arayan Kürtlerin Türkiye ismine ve Interpol’ün de yardımıyla Almanya’da nasıl zulüm gördüğünü aktarmıştı. Bir hukuk devletinde tartışmalı bir yaklaşım… Lakin, Alman makamları, ‘Türkiye Türklerindir’ sloganına da sadık kalarak Türk hukuk(suzluğ)unun uzun kolu üzere hareket etmeye devam ediyor. Medya bu mevzuyu neredeyse hiç haber yapmıyor; aksi takdirde, hepimiz muhtemelen daha eleştirel sorular sorardık.” (Berliner Zeitung, 6 Ocak)