Avrupa Parlamentosu (AP) Türkiye’de kayyım olarak atanan ve kayyım atayan şahıslara “Küresel İnsan Hakları Yaptırım Rejimi” kapsamında müeyyide uygulanmasını istiyor.
Strasbourg’da devam eden AP genel şura toplantılarının dün geceki kısmında, Türkiye’de 2024 mahallî seçimlerinin akabinde misyondan alınarak tutuklanan ve yerlerine kayyım atanan belediye liderlerinin durumuna ait bir oturum düzenlendi.
DW Türkçe’nin aktardığına nazaran, Oturumda Hristiyan Demokrat Küme (EPP) ismine konuşan Kıbrıslı Rum parlamenter Michalis Hadjipantela, Türkiye’nin “demokrasiden uzaklaştığını” ve “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarını yerine getirmediğini” söyledi.
Sosyal Demokrat Küme (S&D) ismine kelam alan İsveçli parlamenter Konutun İncir, 2024 seçimlerinden bu yana DEM Parti’den 8, CHP’den ise 2 belediye liderinin vazifeden alınıp yerlerine kayyım atandığını hatırlattı. AB’nin kayyım olarak atanan ve kayyım atayanlara karşı yaptırım kararı almasını istedi.
Liberal Küme (Renew) ismine konuşan Hollandalı parlamenter Malik Azmani, Türkiye ve AB’nin “birbirlerine her zamankinden daha fazla gereksinim duyduklarını” söylemekle bir arada, belediye liderlerinin vazifeden alınması ve kayyım atamalarının “kaygı verici” olduğunu savundu.
Yeşiller Kümesi ismine Sloven parlamenter Vladimir Plebiliç tarafından yapılan konuşmada, Türkiye’ye “net ileti gönderilmesi” ve “tutuklamaların son bulması” istendi. Plebiliç, AB için “yaptırım vakti geldiği” görüşünü lisana getirdi.
Avrupa Birleşik Solu olarak isimlendirilen Komünist Küme (GUE) ismine konuşan İspanyol parlamenter Isabel Serra Sanchez, AB’nin “Türkiye ile muahede imzalamamasını” istedi.
AP’nin sayıca üçüncü büyük kümesi pozisyonundaki çok sağ eğilimli Avrupa için Vatanseverler Kümesi (PfE) ismine kelam alan Hollandalı parlamenter Sebastian Stöteler, “sadece ismi demokrasi” olarak tanımladığı Türkiye ile üyelik müzakerelerinin sonlandırılması ve Türkiye’nin aday ülke statüsünün iptal edilmesi davetinde bulundu.
TÜRKİYE RAPORTÖRÜ MELİSA SÖZEN’İ ANLATTI
AP Türkiye raportörü, toplumsal demokrat İspanyol parlamenter Nacho Sanchez Amor kimi belediye liderlerinin vazifeden alınması ve kayyım atamalarını “Türkiye’de demokrasinin kötüleştiğinin bir öbür kanıtı” olarak kıymetlendirdi. 2016 yılında bir Fransız dizisinde giydiği kıyafet nedeniyle aktris Melisa Sözen hakkında başlatılan soruşturmaya da değinen Sanchez Amor, “Bir sinemada Hitler’i oynadı diye Charlie Chaplin’i nefret cürmü işlemekle suçlamak üzere bir şey” tabirlerini kullandı.
Fransa’nın Strasbourg kentindeki Avrupa Parlamentosu binası.Fotoğraf: Daniel Kalker/picture alliance
Oturumda konuşan Avrupa Kurulu temsilcisi Glenn Micallef ise Türkiye’de demokrasinin durumunu “kaygıyla” takip ettiklerini ve etmeye devam edeceklerini söyledi. İnsan haklarına hürmetin “müzakere edilemez” olduğunu lisana getiren Micallef, Ankara’yı lokal idareler konusundaki mevzuatını Venedik Kurulu tavsiyeleriyle uyumlu hale getirmeye çağırdı.
ORTAK KARAR TASARISI
Oturum sonunda çok sağcılar dışındaki siyasi kümeler tarafından mevzu hakkında ortak bir karar tasarısı kaleme alındı. AP genel heyetinde bugün oylanacak tasarıda, demokratik biçimde seçilmiş belediye liderlerinin “keyfi” biçimde misyondan alınması ve yerlerine hükümetin seçilmemiş kayyım ataması kınanıyor, bu uygulamanın “demokratik unsurların ihlali” olduğu ve “milyonlarca seçmeni oy hakkından yoksun bırakmak” manasına geldiği kaydediliyor.
Görevden alınan ve tutuklanan seçilmiş belediye liderlerinin, “uluslararası hukuk normları gereği, kabahat işlediklerine dair haklarında inandırıcı ve mahkemeler tarafından onanmış ispat yok ise derhal tahliye edilmeleri, beraat ettirilmeleri ve misyonlarının kendilerine iade edilmesi” isteniyor.
Görevden alma ve kayyım atamalarının, “başta Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgeler olmak üzere” mahallî idareler üzerinde olumsuz tesir yarattığı görüşünün not edildiği taslak metinde, “Kürt barış sürecinin devam etmesi gerektiği” görüşüne yer veriliyor.
Taslak kararda, kayyım uygulamasının kaldırılması için Avrupa Kurulu ve bir Avrupa Kurulu organı olan Venedik Komitesi tavsiyeleri ışığında yargı ıslahatına gidilmesi de isteniyor.
Türkiye’ye İştirak Öncesi Mali Yardım (IPA III) ve Komşuluk, Kalkınma ve Uluslararası İş Birliği Aracı (NDICI) kapsamında sağlanan finansal dayanağın “hukukun üstünlüğü ve temel haklara hürmet şartına bağlı” olduğu hatırlatılarak, sivil topluma kâfi fon ayrılması talep ediliyor.
Belediye liderleri ve kayyım konusunun AB tarafından mercek altına alınmasını isteyen AP, kayyım olarak atanan ve kayyım atayan şahıslara karşı yaptırım seçeneğinin değerlendirilmesini istiyor.
AB’nin ABD’deki Global Magnitsky Yasası’ndan esinlenilerek hazırlayıp Aralık 2020’de kabul ettiği “Küresel İnsan Hakları Yaptırım Rejimi” isimli bir uygulaması bulunuyor. AB bu mekanizmayı bugüne kadar birçok şahsa karşı kullanmış olsa da aktifliği tartışma konusu olmaya devam ediyor.
(ALINTI)
