Yunanistan, Tempi’nin yıldönümünde sokakta: ‘Ya onların kârı ya bizim hayatımız’
ATİNA – Komşu Yunanistan’da 28 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve birçok öğrenci olmak üzere 57 kişininhayatını kaybettiği Tempi tren kazasının ikinci yıldönümünde ülke genelinde hayat durdu, kitlesel anma ve protesto aktiflikleri düzenlendi.
Başkent Atina başta olmak üzere Selanik ve başka büyük kentlerde binlerce kişi sokaklara döküldü. Protestolarda, kazada hayatını kaybedenlerin anılmasının yanı sıra, kazanın sorumlularının hesap vermesi ve adaletin sağlanması talepleri lisana getirildi.
Cuma günkü protestolar çerçevesinde ülke genelinde hayat durma noktasına geldi. Toplu ulaşım araçlarından özel kesime, işçiler Tempi kazasının kurbanları ile dayanışma halinde toplu greve gitti. Cuma saat 11.00’de Atina ve Selanik başta olmak üzere onlarca kent merkezinde düzenlenen aksiyonlar sonrasında başşehir ile ülkenin ikinci büyük kenti Selanik’te sokak çatışmaları patlak verdi. Aksiyoncular ile polis güçleri ortasında yaşanan çatışmalar sonucunda onlarca vatandaş ve güvenlik vazifelisi yaralandı.
ATİNA’DAKİ PROTESTOLARA 700 BİN KİŞİ KATILDI
Bu sabah Sintagma Meydanı’nda toplanmaya başlayan kalabalık, başşehrin kalbine ve etraf caddelere sığmadı. Saat 13.00 itibariyle Atina’da son 15 yılın en büyük kalabalığının toplandığı gözlemlendi. Bu bilgi Yunanistan medya kuruluşları tarafından son dakika haberi olarak kamuoyuyla paylaşıldı. MEGA Televizyonu’nun geçtiği habere nazaran, Yunanistan Polisi (ELAS) Atina’daki protestolara 700 bin kişinin katıldığını açıkladı.
Atina’da Syntagma Meydanı’nda toplanan kalabalık, “Oksijenim Yok”, “Adalet Çabucak Şimdi”, “Para Boğazlarına Takılsın” ve “Ya Onların Kârları, Ya Bizim Hayatımız” üzere sloganlar taşıyan pankartlarla yürüdü. Kitlesel protestolara kamu hizmetleri işçileri, ulaşım, fabrikalar, mağazalar, pazarlar, ofisler ve eczaneler dahil olmak üzere tüm bölümlerden çalışanlar, sendikalar, federasyonlar ve emekçi merkezlerinin kararlarıyla iştirak sağlandı. Protestocuların ortak talebi, kazanın üzerinin örtülmemesi ve sorumluların cezalandırılmasıydı. Atina’nın yanı sıra Selanik, Patra ve başka kentlerde de kalabalıklar meydan ve caddelere sığmadı.
YURTDIŞINDA DA PROTESTO HAREKETLERİ DÜZENLENDİ
Tempi tren kazasının yıldönümünde sırf Yunanistan’da değil, yurtdışındaki büyük kentlerde de anma aktiflikleri düzenlendi. Belçika’nın başşehri Brüksel’de Avrupa Parlamentosu (AP) önündeki Place Luxembourg’da, İtalya’nın başşehri Roma’da merkez tren istasyonu yakınında ve İngiltere’nin başşehri Londra’da anma şovları gerçekleştirildi. Ayrıyeten Avrupa’nın öbür büyük kentlerinde de benzeri etkinlikler organize edildi.
SOKAK ÇATIŞMALARI PATLAK VERDİ
Atina ve Selanik’teki barışçıl başlayan protestolar, daha sonra kimi kümeler ile polis ortasında çatışmalara dönüştü. Atina’da Syntagma Meydanı etrafındaki sokaklarda onlarca kişi hafif halde yaralandı. Ayrıyeten Omonia Meydanı’nda da yaralıların olduğu bildirildi. Çatışmalar Panepistimiou Caddesi’nde Rex Tiyatrosu civarında ve Omonia Meydanı’nda devam etti. Birçok kişi, gerginlik geçene kadar apartmanlara ve dükkanlara sığındı.
Selanik’te de tren istasyonu önünde gerginlik yaşandı. Göstericilerin bir kısmı güvenlik güçlerine taş ve çeşitli objeler fırlattı; polis ise kimyasal gazlar ve ses bombası kullanarak göstericilere karşılık verdi. Yunanistan televizyon kanallarına lokal saatle 15.00 prestijiyle yansıyan son bilgilere nazaran, protestolar sonrasında patlak veren sokak çatışmalarında 30’u aşkın kişi yaralandı. Kimi haber kuruluşlarına nazaran, yaralılar ortasında polisler de bulunuyor.
“BAŞBAKAN İSTİFA!”
Atina’daki protestolar sırasında, Başbakan Kiryakos Miçotakis liderliğindeki muhafazakar Yeni Demokrasi (YD) hükümetine yönelik istifa davetleri da dikkat çekti. Göstericiler, “İstifa, istifa” sloganları attı. Öğle saatlerinde yaşanan ağır çatışmalara karşın, birçok gösterici Syntagma Meydanı’na geri dönerek Tempi’deki tren kazasında hayatını kaybeden 57 kişiyi andı ve Başbakan Miçotakis’e istifa davetinde bulundu.
Hükümeti istifaya davet eden protestocular, kazanın üzerinden iki yıl geçmesine karşın sorumluların cezalandırılmamasını eleştirdi. Aksiyoncular ayrıyeten Sırbistan’da emsal bir kazanın akabinde 24 saat içinde sorumluların belirlendiğini, lakin Yunanistan’da iki yıl geçmesine karşın kimsenin cezalandırılmadığını belirtti.
YENİ RAPOR İHMALLER ZİNCİRİNE IŞIK TUTUYOR
Öte yandan, protestoların öncesinde, 27 Şubat Perşembe günü, Ulusal Havacılık ve Demiryolu Kazaları ve Ulaşım Güvenliği Araştırma Kurumu (EODASAAM) tarafından hazırlanan bir rapor kamuoyuyla paylaşıldı. Raporda, Tempi kazasına yol açan demiryolu sisteminin yıllardır içinde bulunduğu makus durum gözler önüne serildi.
Kurum Başkanı Christos Papadimitriou raporla ilgili olarak, “(Rapor kapsamında) demiryollarının kronik ihmali ile OSE’nin (Yunanistan Demiryolları) işçi eksikliğine yol açan ekonomik kriz devirlerine odaklandık. Soruşturmanın emeli, trajediden sonra başlatılan adımların daha da hızlandırılması, yanlış işleyen şeylerin düzeltilmesi ve bir daha asla bu türlü bir kazanın yaşanmaması yahut demiryollarında bir daha can kaybı olmaması için güvenlik tavsiyelerini hayata geçirmek” açıklamasında bulundu.
Raporda, Yunanistan demiryolu kesiminin 2009 sonlarında başlayan ve 2010’da doruğa ulaşan ekonomik krizlerden önemli biçimde etkilendiği belirtildi. Bunun sonucunda altyapının berbat bakımı, giderek daha da berbatlaşan altyapı ve olağan hizmetleri sürdürmek için gerekli işçi eksikliği ortaya çıktı. Rapor, demiryolu sisteminin 2023 başına kadar bu durumdan kurtulamamış olduğunu vurguladı. Ayrıyeten, altyapı yöneticisi OSE’nin denetim, uzaktan kumanda ve sinyalizasyon altyapılarının önleyici bakımını yapmadığı, müdahalelerin lakin kritik ögeler başarısız olduğunda gerçekleştirildiği belirtildi. Raporda, OSE’nin istasyon şeflerinin yeteneklerini yönetme formunun, onların sorumlu oldukları güvenlikle ilgili işleri her şartta yapabilecek durumda olduklarını garanti etmediği de kaydedildi.
KAZANIN KANITLARININ YOK EDİLDİĞİ İDDİASI
Raporda ayrıyeten, kaza yerinin güvenliğinin sağlanmamasının pahalı ispatların kaybolmasına neden olduğu belirtildi. EODASAAM Demiryolu Kazaları Bölümü Başkanı Asterios Aleksandrou, “Kaza yerinin gerçek bir haritası çıkarılmadı. Hayati değere sahip bilgilerin kaybı yaşandı” dedi. Kurum yetkilisi Konstantinos Kapetanidis ise “İlk üç gün içinde deliller yok edildi ve bu bir daha olmamalı” diyerek, her şeyin yanlış yapıldığını vurguladı. Avrupa Birliği Demiryolları Güvenlik ve Operasyon Başkanı Bart Accou da kaza yerinin incelemesinin ‘ateş topuna neden olan yakıt cinsini belirleyebilecek formda yapılmadığını’ yorumunda bulunarak “Trenin resmi olarak taşıdığı şey, ateş topunu açıklayamaz” diye ekledi.
Raporda, kaza yerinde çeşitli hizmetlerin gerçek bir uyumunun olmadığı, her hizmetin kendi buyrukları, inisiyatifleri ve işçisi altında çalışmaya devam ettiği, organizasyonel seviyede etkileşim olmadığı belirtildi. Bunun sonucunda, kaza soruşturma alanının hakikat bir haritasının çıkarılmadığı vurgulandı.
AİLELER ADALET İSTİYOR
Kazada hayatını kaybedenlerin aileleri, iki yıl geçmesine karşın adaletin sağlanmadığını ve sorumluların cezalandırılmadığını belirterek öfkelerini lisana getiriyorlar. Atina’nın güney kıyılarındaki Asklepieio Voula Hastanesi’nde perşembe günü düzenlenen bir anma etkinliğinde konuşan aileler, kazanın bir kaza değil, cinayet olduğunu vurguladılar.
Anastasia Papangeli’nin babası Ilias Papangelis, “Başbakan, şayet bir örtbas yapmadıysanız, sizin ve bakanlarınızın telefonlarının saklılığının kaldırılmasını talep edin” bildirisini vererek “O gece uyumadığınızı, talimatlar verdiğinizi kendiniz ileri sürdünüz. Bu (kaza) bir cinayettir. Zira (kazayı) engellemek için hiçbir şey yapmadınız” diye ekledi.
Anastasia’nın annesi Maria Ntolka-Papangeli ise “O gece çocuklarımız bir trende katledildi, parçalandı, yakıldı, azap gördü; on yıllardır kimsenin modernize etmeyi düşünmediği bir trende bunlar yaşandı. Zira çok kolay bir biçimde, para çoktu. Yediler, yeyip bitirdiler. Trenler için nasıl para kalsın? Hiçbir güvenlik sistemi çalışmıyordu” kelamlarıyla hükümet yetkililerine yüklendi.
Tempi kazasının sembol annelerinden Maria Karystianou ise konuşmasında, “Son iki yıldır, kızımın haksız vefatından sonra, kendi çocuğuma yaşaması için yardım edemediğim suçluluğuyla her gün yüzleşiyorum. Ona kâfi oksijen sağlayamadım; hayatını elinden alan ve hâlâ oburlarının hayatını tehdit ettiğini gördüğüm akıl almaz yolsuzluktan kaçınmasını sağlayamadım. Kurban edildiğini söylemeye cüret ettiler. Tam olarak hangi Allah’ın sunağında vatandaşlar kurban edildi? Bize bunu açıklayamadılar. Hizmet ettikleri Rableri paradan öteki bir şey değil” diye konuştu.
Ne olmuştu?
28 Şubat 2023 tarihinde Yunanistan’ın Tempi bölgesinde meydana gelen tren kazası, ülke tarihinin en büyük demiryolu felaketlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Atina-Selanik çizgisinde seyreden iki tren, Larissa yakınlarındaki Tempi Vadisi’nde baş başa çarpıştı. Kazada 57 kişi hayatını kaybetti ve onlarca kişi yaralandı. Hayatını kaybedenlerin büyük çoğunluğu üniversite öğrencileriydi.
Kaza, bir yolcu treni ile bir yük treninin tıpkı hatta karşı taraflardan ilerlemesi sonucu meydana geldi. Soruşturmalar, kazanın temel nedeninin insan yanılgısı ve demiryolu sistemindeki önemli güvenlik eksiklikleri olduğunu ortaya koydu. Kazanın akabinde, istasyon şefi başta olmak üzere birçok yetkili gözaltına alındı.
Kazanın akabinde ortaya çıkan bilgiler, Yunanistan demiryollarındaki kronik sıkıntıları gözler önüne serdi. Ülkede yıllardır demiryolu altyapısına kâfi yatırım yapılmadığı, sinyalizasyon sistemlerinin çalışmadığı ve işçi eksikliği olduğu ortaya çıktı. Ayrıca, Avrupa Birliği (AB) fonlarıyla finanse edilen modernizasyon projelerinin tamamlanmadığı yahut geciktiği gerçeği de gün yüzüne geldi.
