Biyolog ve psikiyatrist Daniel Mason’ı Türkçeye de çevrilen Piyano Akortçusu ve Kış Askeri romanlarıyla biliyoruz. Her iki uzmanlığının, bilhassa de psikiyatristliğinin izlerine romanlarında rastladığımız Mason, anlattığı öykülerde bizi tarihî, ruhsal ve toplumsal seyahatlere çıkarıyor. Bazen Birinci Dünya Savaşı’nda bir tıp öğrencisinin cephede yaşadıklarıyla karşılaşıyoruz, bazen 1800’lerin sonunda Burma’nın balta girmemiş ormanlarında bir piyano akortçusunun zihnindeki soruların ortasında ve etrafında olup bitenlerin içinde buluyoruz kendimizi.
Kuzey Ormanları, Daniel Mason, Tercüman: Meltem Yılmaz Deniz, 416. syf., Holden Kitap, 2024 Mason, periyot kıssaları ve tarihin kesitlerine ağırlaşırken hayat hikayeleriyle, reaksiyonlarla ve karakterlerle karşı karşıya getiriyor bizi. Kuzey Ormanları da bu türlü bir kitap.
Mason, kolonisinden kaçan iki âşığın ormanda inşa ettiği, daha sonra pek çok insanın ve canlının meskeni hâline gelecek kulübeyi öykünün merkezine yerleştiriyor. Kulübenin vakit içindeki sakinleri ortasında savaş meydanlarından kaçıp kendini tabiata bırakan bir asker, ikiz kız kardeş, bir gazeteci, bir ressam, bir düzenbaz, bir panter ve bir böcek bulunuyor. Bunlar, kulübede ve ormanda yaşayıp bir sürü şeye şahit epey yerin geçmişini öğreniyor ve öykü daima genişliyor.
ZİYARETÇİLER VE BİR ÖMÜRLÜK KONUKLAR
Mason, kolonisinden kaçarak ormanda yaptıkları kulübede öbür bir yaşama adım atan, daha sonra orayı yeni sahiplerine bırakıp dünyadan göçen Bayan ve Adam’ın hareketi aracılığıyla bir vakit koridoru açıyor. Savaş meydanlarından uzaklaşıp ömrünü bahçesine adayan “elma adam”, onun çelişkiler ve ikilemler içinde yaşayan ikiz kızları geliyor buraya.
Kendini tabiata veren ve ağaç yetiştirmeyi (özellikle elma ağacı) her şeyin önüne koyan “elma adam”, şiddetli arazi şartlarına karşın, belirli bir vakte kadar geçmişi hakkında hiçbir bilgi edinemediği bu kulübeye yerleşirken “tutku bazen mantığın önüne geçer” diyor.
“Elma adam”ın ikiz kızları Alice ve Mary ise kulübenin bir sonraki sahipleri. Toplumdan soyut formda, isteklerinin ve hasetlerinin çemberinde, daha sonra ise savaşın ve kıtlığın gölgesinde yaşıyorlar. Kendileri için bir sevgi, anlayış ve istikrar sağladığını bildiklerinden babalarını özlüyorlar. Bilhassa de Alice. Bu hasret ve çekişmeler içinde babalarından miras kalan “Meyve Yetiştiriciliği El Kitabı”yla birlikte ömürlerini tüketiyorlar.
Alice’ten ve Mary’den daha farklı sıkıntıları olan bir ressam, kuzey ormanlarındaki kulübeyle karşılaşan öbür kişi. Dostuna yazdığı mektuplarda, fotoğraf yapar üzere betimlediği bu yerin bahtını ya da tarihî serüvenini özetliyor: “Burada aslında hiç kimse bir şey yıkmıyor, yalnızca üzerine ekleme yapıyor, dehşetli bir Almanca söz üzere konutu konuta, kulübeyi kulübeye birleştiriyor. Her yerde bu biçimsiz yapıları görüyor insan. Yeni bir kanat ekleniyor, eskisi hizmetlilerin odası oluyor, onların odası ahır oluyor, ahır at arabası yeri oluyor ve bu bu türlü devam edip gidiyor. Bu meskenler deri değiştiriyor!”
Bahçe ve kulübenin rastladığı bir öbür kişi, ömrünü dolandırıcılığa vakfetmiş bir sahtekâr: “Zamanının bolluğu daima işine yaramıştı. Müşterilerini, karanlıkta fısıldadığı sözlerin aslında ölen sevdiklerinin sözleri olduğuna ikna etmek birden fazla vakit o kadar da kolay değildi. İnsan sarrafı olması, müşterilerinin ve ailelerinin içini inanılmaz ölçüde rahatlatmasına karşın (ve buna nitekim de inanmasına rağmen), ruh çağırma seanslarının bir tiyatro oyunundan ibaret ve seslerin kendi uydurması olduğunun farkındaydı.”
“Ruhanî âlem”e ulaştığını ve oradakilerle irtibat kurduğunu söyleyen bu kişi, seanslar düzenliyor, kulübe ve ormanın temel sahipleri de onu izliyor.
TARİHSEL BİR KOLONİ
Kulübenin, iz süren panter ve tutkulu bir böcek üzere sakinleri de oluyor vakitle. Bunlara toplu mezarları bulmaya uğraşan araştırmacı bir gazeteci de ekleniyor. Varlıklarıyla olduğu kadar, yokluklarıyla da pek çok insan ve canlı, kulübenin tarihi içinde yer alıyor.
Mason bir çember oluşturmuş Kuzey Ormanları’nda; kulübeyi yapan iki âşık, akabinde orada bir meyve bahçesi oluşturup “Mucize” ismini verdiği elmayı yetiştiren eski asker, sonra kulübenin sahibi hâline gelen “elma adam”ın kızları, ressam, gazeteci derken daima el değiştirirken kendisi de değişen yerin öyküsünün döngüsü tamamlanıyor.
Mason’ın dinî atıflarının bazen öykünün önüne geçtiği ve karakterlerin toplumsallığının geri planda kaldığı; daha doğrusu müellifin potporisini yaptığı karakterlerin devrin şartları içindeki yerini ve çıktıkları çevreyi eksik bıraktığı Kuzey Ormanları’ndaki kulübe olayların, insanların ve oraya uğrayan hayvanların şahidi. Omurların ve ölümlerin de…
İki âşığın inşa ettiği ve uzun yıllar boyunca pek çok defa el değiştiren, vakit içinde meskene dönüşen kulübe, Mason’ın kurguladığı ve yaşayan geçmiş diye nitelenebilecek kıssanın tam ortasında. Oraya gelip gidenler ise dün-bugün kontağını oluşturuyor. Böylelikle öykü, kuruluş ve yıkılış, var oluş ve yok oluş mitlerinin bir benzerine dönüşüyor. Kulübenin yaratıcılarının ektiği tohum filizlenip büyüyor, gelişip değişiyor, jenerasyondan nesle aktarılarak genişleyen tarihi bir koloniye evriliyor.
